از کارگاه تا دانشگاه (تحقیقی در تبدیل نظام آموزشی استاد-شاگردی به نظام آموزشی آکادمیک) در نقاشی دوره قاجار

این مقاله کندوکاوی است برای یافتن و بازنمودن جنبه های گوناگون نظام آموزشی استاد-شاگردی در نقاشی دوره قاجار و تبدیل آن به نظام آموزشی آکادمیک یا مدرسه ای و همگانی شدن این نظام. فرضیه اصلی این مقاله هم بر این محور استوار است که این دو نظام به یکدیگر و جایگزینی دومی به جای اولی، بر اثر فراهم آمدن اسباب و امکاناتی میسر شد که از ارتباط ایران با غرب فرازآمد و در حقیقت این تحول بازتابی سرراست از تعامل هنری بین ایران و اروپا بود و گرچه این تعامل از روزگار صفویان پدیدار شد ولی در دوره قاجار از همه جهت نفوذ و تأثیری چشمگیر برجای گذارد. گفتنی است که این تبدیل و تبدل با حمایت دربار صورت گرفت و در حقیقت تحولی از فراز بود نه از فرود، ولی عوامل “فرود” و فرودست جامعه بیشترین بهره را از آن گرفت.