بازشناسی ارک علیشاه تبریز و کاربرد اصلی آن

در مرکز شهر تاریخی تبریز ، بازمانده های بنای باستانی شکوهمندی قراردارد که در گذر زمان از آنها با نام های ارک تبریز ، ارک علیشاه ، طاق علیشاه و نیز مسجد علیشاه یاد کرده اند . این ایوان عظیم فروریخته ، که ابعاد آن از ایوان مداین بزرگتر است ، از نظر حجم ، فضاسازی ، رفعت و عظمت یکی از شاهکارهای هنر معماری ایران شمرده می شود . پژوهشگرانی که این ایوان را مسجد جامع تاج الدین علیشاه پنداشته و معرفی کرده اند تنها به روایات تاریخی استناد کرده اند ، حال آنکه نگرش تحلیلی - انتقادی به متون تاریخی آشکار می سازد که وضعیت و ساختار کنونی ارک تبریز هرگز با توصیف مورخان و سیاحانی که مسجد علیشاه را دیده و توصیف کرده اند ، همخوانی وهماهنگی ندارد .این مقاله بر پایه نتایج کاوش های باستان شناسی ، مطالعات تاریخی معماری اسلامی ، رهیافت approach معماری و نیز بررسی انتقادی متون تاریخی نتیجه خواهد گرفت که بنای موسوم به ارک تبریز همان مسجد جامع علیشاه نیست .