بررسی و پیش‌بینی توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه یخبندان در شمال ایران

هدف تحقیق حاضر، پهنه بندی توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه یخبندان در دوره پایه و آینده در منطقه شمال کشور است. بدین منظور از داده های آماری بلند مدت دمای کمینه ایستگاه های همدید انزلی، بابلسر، رشت، گرگان، رامسر و نوشهر در مقیاس روزانه استفاده شده است. در این تحقیق دوره آماری 2005-1976 میلادی به عنوان دوره پایه و دوره آماری 2039-2011 میلادی به عنوان دوره آینده در نظر گرفته شده است. شایان گفتن است برای پیش بینی زمان آغاز و خاتمه یخبندان در دوره آینده، از داده های مدل echog در مقیاس روزانه استفاده شد. برای تعیین زمان آغاز و خاتمه یخبندان، تاریخ آغاز و خاتمه یخبندان در دوره پایه و آینده در هر سال، به‏ روزشمار شمسی تبدیل و از نرم افزار minitab و arcgis به ترتیب برای رسم نمودار و نقشه های توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه یخبندان استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که تاریخ آغاز یخبندان تابع طول جغرافیایی بوده و با حرکت از غرب به شرق،  زودتر فرا می‏رسد. نتایج بدست آمده  هچنین حاکی از آن است که در آینده یخبندانها زودتر شروع خواهند شد و زودتر هم خاتمه خواهند یافت. نتایج نشان می­دهد تاریخ آغاز یخبندان در مناطق شرقی در دوره آینده (9 آذرماه) تقریبا 10 روز زودتر از دوره گذشته (19 آذرماه) به وقوع خواهد پیوست. این مقدار در مناطق غربی کمتر است و از 23 دیماه در دوره گذشته به 18 دیماه در دوره آینده می رسد. در نواحی مرکزی و جنوبی منطقه مورد مطالعه، یخبندان در آینده 7 روز زودتر به وقوع خواهد پیوست و از 6 دیماه در گذشته به 29 آذرماه خواهد رسید. به عبارت دیگر، زمان آغاز یخبندان از اوایل زمستان به اواخر پاییز منتقل خواهد شد. نتایج به دست آمده همچنین نشان می­دهد در اکثر نواحی منطقه مورد مطالعه، تاریخ خاتمه یخبندان 230 روز زودتر به وقوع خواهد پیوست و نسبت به دوره گذشته (17 اسفند ماه)، تقریبا در 24 بهمن ماه رخ خواهد داد. بنابراین طول فصل رشد در مناطق شمالی کشور در دوره آینده افزایش خواهد یافت. بیشترین تعداد روزهای یخبندان مربوط به سواحل شرقی  دریای خزر و کمترین تعداد روزهای یخبندان مربوط به سواحل غربی آن است.