تحلیل زمانی و مکانی خشکسالی در پهنه خراسان با استفاده از شاخص spi طی دوره 2005- 1966

خشکسالی یکی از رخدادهای جوی است که سبب خسارات زیادی در بخش‌های مختلفی مانند کشاورزی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی می­شود و وقوع آن در اغلب مناطق جهان امری اجتناب­ناپذیر است. از آن جایی که خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی، رطوبت خاک و جریان رودخانه­ها موثر است؛ در این پژوهش پدیده خشکسالی در سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی با استفاده از شاخص بارش استاندارد(spi) در بازه­های زمانی 3، 6، 12 و 24 ماهه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت تا بتوان تاثیر کمبود بارش را در دوره­های زمانی مذکور کمّی کرد. در این ارتباط، از داده­های بارش ماهانه 12 ایستگاه طی دوره آماری 20051966 استفاده و از روش­های زمین آمار نیز به جهت منظور نمودن ساختار مکانی داده­ها بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که در بازه­های 3 و 6 ماهه خراسان رضوی دچار خشکسالی­های بسیار شدید و خراسان شمالی نیز متاثر از خشکسالی ­های شدید است. این در حالی است که در بازه­های 12 و 24 ماهه در خراسان جنوبی خشکسالی­های بسیار شدید و غرب خراسان رضوی خشکسالی­های شدید رخ داده است. مقادیر spi به دست آمده نیز نشان از این دارد که بیشترین مقدار خشکسالی ها مربوط به دهۀ اول (19751966) و چهارم (19962005) است که در این دو دهه سال 1973 و 2001 شدیدترین خشکسالی ها را تجربه کرده اند.

Temporal and Spatial analysis of the drought in Khorasan region using SPI during 1966 - 2005

Drought is one of the atmospheric events that causes great losses and is inevitable in most areas if the world Since soil moisture, stream fiow, and reservoir storge reflect precipitation anamolies,  This study aims at a spatial analysis of drought in three Iranian provinces namely North khorasan, Razavi khorasan and South khorasan to quantify precipitation anamolies by means of SPI in 3, 6, 12, and 24 month scale. Monthly precipitation data of 12 long period stations during 19662005 were used which was taken from Iranian Meteorological Organization. Geostatistical methods were also applied to prepare spatial distribution maps. The results of the study showed that in 3 and 6 – month scale period most – severe droughts are are frequent in the Razavi khorasan and North khorasan is affected by severe droughts in the same period. However, in 12 and 24 – month– scale period most serious droughts are frequent in South Khorasan and Western Razavi Khorasan experiences severe droughts. SPI values showed that most droughts happened in the first decade (1966 1975) and the fourth decade (1996 2005) as well and 1973 and 2001 have experienced the most serious drought.