پایش خشک‌ سالی کشاورزی با تاکید بر داده‌ های اقلیم، پوشش گیاهی و رطوبت خاک در استان هرمزگان

پایش و پیش هشدار خشکسالی ، به ویژه تعیین دقیق زمان شروع و تداوم آن، اهمیت ویژه ای در مدیریت منابع آب و برنامه ریزی خشکسالی دارد. تحقیق حاضر به پایش و ارزیابی تغییرات رطوبت خاک و پوشش گیاهی با استفاده از تکنیک دورسنجی و ارتباط آن با شاخص بارش- تبخیر تعرق استاندارد شده در حوضه آبخیز بندر- سدیج و کل- مهران در استان هرمزگان می‌پردازد. با این هدف داده‌های رطوبت خاک در عمق 0-10 سانتیمتری از تصاویر ماهواره‌ای gldas و شاخص خشکسالی رطوبت خاک استاندارد شده (smdi) محاسبه و برای محاسبه‌ی تغییرات پوشش گیاهی از شاخص استاندارد شده (sndvi) استفاده گردید. برای بررسی خشکسالی کشاورزی از شاخص بارش- تبخیرتعرق استاندارد شده ((spei استفاده شد و نتایج پایش شاخص‌ها با روش‌های آماری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از همبستگی بین speiو smdi نشان داد، در تمام زیرحوضه‌ها با افزایش مقیاس زمانی ضرایب همبستگی افزایش می‌یابد که بالاترین همبستگی مربوط به زیرحوضه‌ی میناب(0.764=r) درمقیاس زمانی 12 ماهه است. بررسی مشخصه‌های خشکسالی (شدت-مدت و بزرگی) نشان داد، spei نسبت به smdi شدت‌و بزرگی های بیشتری را در زمان‌ تداوم‌های کمتری نشان می دهد. بررسی sndviنشان داد، در اکثر زیرحوضه‌ها از سال 2012 به بعد، روند کاهشی پوشش گیاهی مشهود است. بررسی ارتباط spei با smdi و sndvi نشان داد، sndvi همبستگی بالایی با spei و smdi در مقیاس زمانی بلندمدت دارد. بررسی برآورد خشکسالی‌های تاریخی بین سه شاخص نشان داد، اگرچه هر سه شاخص، اغلب وضعیت خشکسالی را نشان دادند، اما spei همیشه وضعیت خیلی شدید را در مقایسه با تغییرات رطوبت خاک و پوشش گیاهی نشان داده است که نشان‌دهنده‌ی پاسخ همراه با تاخیر در تغییرات رطوبت خاک و پوشش گیاهی به خشکسالی هواشناسی است.

agricultural drought monitoring using climatic, vegetation and soil moisture data in hormozgan province

drought monitoring and early warning, especially accurate determination of its onset and duration, is of particular importance in water resources management and drought planning. the current study deals with the monitoring and evaluation of soil moisture and vegetation changes using remote sensing technique and its relationship with the standardized precipitation-evapotranspiration index in bandar-dij and kol-mehran watersheds in hormozgan province. for this purpose, soil moisture data at a depth of 0-10 cm was calculated from gldas satellite images and standardized soil moisture drought index (smdi) and standardized normalized difference vegetation index (sndvi) were used to calculate changes in vegetation cover. the results of the correlation between spei and standardized moisture drought index (smdi) showed that in all sub-basins, the correlation coefficients increase with the increase of the time scale, and the highest correlation is related to the minab sub-basin (r=0.764) in the 12-month time scale. examining the characteristics of drought (severity-duration and magnitude) showed that spei showed more intensities in shorter periods of time than smdi, so it shows more magnitudes of drought. the investigation of the standardized vegetation cover index showed that in most of the sub-basins, since 2012, the decreasing trend of vegetation cover is evident. investigating the relationship between spei and smdi and sndvi showed that sndvi has a high correlation with spei and smdi in a long-term time scale. a comparison of historical droughts between the three indices showed that, although all three indices often showed drought conditions, spei always showed extreme conditions compared to changes in soil moisture and vegetation, indicating a delayed response to changes in soil moisture. and vegetation to meteorological drought.