تاثیر پیش فرض های کلامی در تفسیر معنای عدل با تاکید بر معارف نهج البلاغه

ش ???? یعه و معتزله هر دو به جهت اعتقاد به حُس ???? ن و قُبح ذاتی افعال، عدلیه محسوبم یش ???? وند؛ لیکن اختلافاتی اساسی میان این دو فرقه وجود دارد که موجب م یشودتصور و معنای عدل برای هر یک از این دو گروه متفاوت گردد. مهمترین تمایز شیعهو معتزل ???? ه در ارتباط با مقوله عدل، بحث توحید افعالی اس ???? ت. معتزله منکر توحیدافعالی هس ???? تند و به نظر آ نها توحید افعالی منافی با اختیار مطلق بشر در دنیاستاز ای نرو نم یتوان چنین چیزی را پذیرفت؛ در نتیجه اعتقاد به توحید افعالی و نفیاختیار مطلق با عدل الهی نیز ناس ???? ازگار اس ????ت. لذا از باب «تعرف الاشیا باضدادها »معتزله عدل را با نفی توحید افعالی معنا م یکنند. به عبارت دیگر پیش فرض دانستن«اختیار مطلق » موجب م یش ???? ود معتزله عدل را با نفی توحید افعالی معنا کنند. درمقابل، شیعه نیز با انکار اختیار مطلق و اعتقاد به «الامر بین الامرین »، تاثیر خداونددر افعال انس ???? انی را بدون اشکال دانس ???? ته و چنین چیزی را عین عدل م یدانند. درحقیقت ش ???? یعه نیز با چنین پیش فرضی به تبیین معنای عدل پرداخته است. براینمایش اعتقاد شیعه در این زمینه مسلماً نه جالبلاغه بهترین منبعی است که م یتواندچنین معنای متمایزی از عدل را برای محققان رهنمون سازد.