گونه شناسی تحلیلی جری و تطبیق در نهج‌البلاغه

یکی از مهم‌ترین رموز جاودانگی قرآن، تطبیق و سرایت‌دادن مفاد آیات بر مصادیق جدید در گذر زمان است؛ از این عمل، تحت عنوان قاعده جری و تطبیق یاد می‌شود. امیرمومنان علیه السلام در خطبه‌ها و نامه‌های خویش، قاعده یادشده را به کار بسته است؛ اما تاکنون مواردی که آن حضرت در نهج‌البلاغه به جری و تطبیق مفاد آیات بر مصادیق جدید در بستر زمان پرداخته، استخراج و تحلیل نشده است؛ بنابراین انجام این فعالیت پژوهشی اهمیت و ضرورت می‌یابد. در این پژوهش ابتدا انواع جری و تطبیق در روایات بررسی و تحلیل گردیده است. سپس به بررسی و تحلیل موارد جری و تطبیق در نهج‌البلاغه پرداخته شده و نوع جری و تطبیق آنها تعیین گردیده است. نتیجه تحقیق آن شد که سه گونه جری و تطبیق در نهج‌البلاغه وجود دارد که عبارتند از: مصداق باطنی آیه در گذر زمان، مصداق  اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان و مصداق اتمّ  اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی می‌باشد.

analytical typology of generalization and adaptation in nahj al-balaghah

one of the most important secrets of the quran’s immortality is the adaptation and spreading of the contents of the verses to new examples over time. this action is referred to as the rule of generalization and adaptation. amir al-mu’minin (pubh) has used this rule in his sermons and letters. the importance of conducting this research is that, so far, the cases that amir al-mu’minin has generalized and adapted in the contents of nahj al-balagha have not been extracted and analyzed. so, the present study, through the descriptive-analytical method, investigated types of generalization and adaptation in nahj al-balaghah narrations. the result of the research indicated three types of generalization and adaptation in nahj al-balaghah: the esoteric meaning of the verse over time, the general meaning of the verse over time, and the complete general meaning of the verse over time.