تحلیل جنگ جمل بر اساس الگوی کنشی گریماس (مبتنی بر داده‌های نهج‌البلاغه)

یکی از جلوه‌های دوران خلافت امیرالمومنین علیه السلام، نبردهای آن حضرت و نحوه‌ی تعامل ایشان با ناسازگاران آن دوران است. برخی از وقایع این نبردها نیاز به کاویدن دارد تا زوایای مختلف آن روشن‌تر شود. دانش «روایت‌شناسی» و استفاده از علوم جدید می‌تواند به‌تفصیل و شرح این وقائع کمک کند. ازجمله نظریه‌پردازان این عرصه الگیرداس گریماس است که بافت روایت را به شکل گرامری و دستوری زبان نزدیک دانسته و با چشم‌پوشی از تفاوت محتوای داستان، آن را دارای شاکله‌ای کلی می‌داند. گریماس برای تفسیر روایت یک طرح کلی با شش کنشگر معرفی می‌کند تا زوایای پنهان آن را برای مخاطب روشن شود. این جستار با روش توصیفی - تحلیلی درصدد است، ارکان مختلف این الگوی شش‌بخشی را بر روی روایت نهج‌البلاغه از نبرد جمل، پیاده نموده و دریافتی شاکله‌مند از حوادث این جنگ ارائه نماید. نتایج این پیاده‌سازی نشان می‌دهد که نهج‌البلاغه در هر شش بخش الگوی کنشی گریماس، عبارات قابل‌توجهی را در میان گزارده است. کاوش گزاره‌های نهج‌البلاغه نشان می‌دهد که کنشگر اصلی طلحه و زبیر بوده‌اند و کنش سایر افراد حول حرکت و رفتار آنها می‌چرخد.

analysis of jamal’s battle in nahj al-balaghah based on algirdas julien greimas’s actantial model

one of the manifestations of the caliphate of amir al-mu’minin (as) is his battles and how he interacted with the non-conformists of that era. some of the events of these battles need to be explored to clarify their different angles. narratology and the use of new sciences can help to explain these events. among the theorists of this field is algirdas julien greimas, who considers the texture of the narrative to be close to the grammatical form of the language and, through ignoring the difference in the content of the story, considers it to have a general shape. to interpret the narrative, greimas introduces a general plan with six actants to clarify its hidden angles for the audience. this article tries to use the descriptive-analytical method to implement the various elements of this six-part model on nahj al-balaghah’s narration of jamal’s battle and present a structured understanding of the events of this combat. the results of this implementation show that nahjul-balaghah has included significant expressions in all six parts of greimas’model. the exploration of the propositions of nahj al-balaghah shows that the main actants were talha and zubair, and other people’s actions revolved around their movements and behaviour.