بررسی و تحلیل ساختارهای طلبی- استعاری نهج‌البلاغه از منظر زبان‌شناسی شناختی

بی‌تردید نهج‌البلاغه جامع‌ترین کتاب پس از قرآن است که می‌تواند راهنمای انسان در تمام ابعاد زندگی به شمار آید و هدایت بشر را در عرصه‌های گوناگون عهده‌دار شود. این کتاب گرانسنگ مفاهیم انتزاعی گسترده‌ای را در خود جای داده است که بدون شک بیان اینگونه مفاهیم با زبان روزمره ممکن نیست و برای نزدیک کردن موضوع به فهم و ذهن مخاطب، باید از ابزارهای زبانی مناسب استفاده کرد که «استعاره» از پرکاربردترین این ابزارهاست. امام علی (ع) گاهی در کلام خود برای ترغیب مخاطب به انجام امور پسندیده و برحذر داشتن وی از اعمال ناپسند از ساختار طلبی استفاده می‌کند؛ لذا پژوهش حاضر سعی دارد آن دسته از جملات طلبی که ساختار استعاری دارند و در عین حال عهده‌دار انتقال مفاهیم انتزاعی هستند را از خطبه‌های نهج‌البلاغه استخراج نموده و بر اساس نظریه «استعاره شناختی» آنها را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی بر این است که امیر سخن با استفاده از نگاشت‌های برگرفته از زندگی روزمره که برای همگان قابل درک است، به مفهوم‌سازی حوزة مقصد می‌پردازد و بر اساس میزان آگاهی و شناخت مخاطب از مفهوم موردنظر، از انواع استعاره شناختی استفاده می‌کند.

investigation and analysis of illocutionary-metaphorical structures of nahj al-balaghah based on cognitive linguistics

nahj al-balaghah is undoubtedly the most comprehensive book after the qur’an, which can be considered a human guide in all aspects of life and can be responsible for guiding humanity in various fields. this precious book contains a wide range of abstract concepts that cannot be expressed in everyday language, and to make the subject understandable to the audiences, appropriate linguistic tools must be used, among which metaphor is one of the most widely used tools. imam ali (as) sometimes used illocutionary acts in his words to encourage the audiences to do good things and to warn them about evil deeds. therefore, the present study tries to extract those sentences with metaphorical structures responsible for conveying abstract concepts from nahj al-balaghah sermons and analyze them based on cognitive metaphor. the research results indicate that imam ali (as) conceptualizes the destination area using maps taken from everyday life that everyone can understand and uses various cognitive metaphors based on the audience’s knowledge and understanding of the target concept.