مفهوم‌سازی «نفس» در خطبه‌های نهج‌البلاغه بر مبنای استعاره مفهومی

استعاره مفهومی به عنوان یکی از مهمترین نظریه‌های شناختی، حوزۀ وسیعی از زبان و تجارب را تشکیل می‌دهد که در آن یک حوزۀ مفهومی بر اساس حوزۀ مفهومی دیگر فهمیده می‌شود. یکی از مولفه‌های مورد توجه در استعاره مفهومی، مفهوم سازی است که زبان با ایفای نقش در این فرایند، زمینه فرایندهای پیچیده تلفیق مفهومی را فراهم می‌نماید. مفهوم نفس به عنوان یکی از مباحث مهم موجود در نهج البلاغه، در قالب‌های استعاری گوناگونی نمود یافته و بررسی چگونگی مفهوم سازی آن می‌تواند تناظرها و زوایای نهفتۀ محتوایی موجود در آن را، فرادید مخاطب قرار دهد. بر این مبنا پژوهش حاضر با روش توصیفی– تحلیلی به چگونگی مفهوم سازی نفس در خطبه های نهج البلاغه پرداخت و به این نتایج دست یافت که امام علی علیه السلام جهت تبیین مفهوم نفس از حوزه‌های مبدا متفاوتی چون؛ انسان، سرمایه، کالا، حیوان سرکش و... بهره برده و نام نگاشت نفس به مثابۀ انسان از بسامد بالایی برخوردار است و بازنمایی نفس بر این مبنا، این امکان را برای مخاطب فراهم می‌نماید تا از طریق حوزه‌های ملموس‌تر، به درک آسانتر و گسترده‌تری نسبت به لایه‌های مختلف نفس برسد.

conceptualization of self in nahj al-balaghah sermons based on conceptual metaphor

as one of the essential cognitive theories, conceptual metaphor forms a wide field of language and experiences in which a conceptual domain is understood based on another domain. one of the components of interest in conceptual metaphor is conceptualization. language through facilitating the process of conceptualization, provides the context for complex processes of conceptual integration. the concept of self, as one of the essential topics in nahj al-balaghah, has been expressed in various metaphorical formats, and examining how it is conceptualized can reveal the hidden content angles to the audience. based on this, the present study, with a descriptive-analytic method, dealt with the conceptualization of self in the sermons of nahj al-balaghah and indicated that imam ali (as) explained the concept of the self, using different sources such as; humans, capital, goods, unruly animals, etc. on the other hand, the word self to represent human beings has a high frequency, and the representation of the self on this basis allows the audience to reach a more accessible and broader understanding of the different layers of the self.