تفکیک سه معنا از سعادت بر اساس آموزه‎های نهج‌البلاغه

تبیین معنای سعادت و تعیین حدود و ثغور آن از یک سو کاری دشوار و پیچیده است و از سویی دیگر امری مهم و ضروری برای معنابخشی به زندگی در جهان کنونی است. در این نوشتار برآنیم تا با روش توصیفی – تحلیلی، دیدگاه امام علی علیه السلام از این مفهوم را بر اساس آموزه‎های نهج‌البلاغه استنباط کنیم. بدین منظور نشان می‌دهیم که از نظر حضرت سعادتی که صرفاً ناظر به بعد محسوس وجود آدمی باشد، و غایتی فراتر از کامیابی‌های دنیایی برای بشر در نظر نگیرد، غیر عقلانی و مذموم است که می‌توان از آن با عنوان سعادت امیالی یاد کرد و سعادتی که ناظر به هر دو بعد وجود آدمی، یعنی بعد محسوس و معقول او، و معطوف به غایت نهایی انسان باشد، عقلانی و ممدوح است که می‌توان از آن با عنوان سعادت اخلاقی نام برد. آنگاه بیان می‌کنیم که از نظر علی علیه السلام سعادت اخیر، مقدمه و بستر سعادتِ نهایی لحاظ شده است. به این ترتیب سه معنا از سعادت را منظر حضرت شناسایی و معرفی می‌کنیم.

distinguishing three meanings of felicity based on nahj al-balaghah’s teachings

explaining the meaning of felicity and determining its limits is a difficult task. on the other hand, it is an essential concept as it gives sense to life in today’s world. in this article, using the descriptive-analytic method, we intend to infer imam ali’s opinion on this concept based on the teachings of nahj al-balaghah. we showed that, according to imam ali (as), the desire felicity only covers the tangible aspect of human existence and does not consider worldly achievements, which is irrational and reprehensible. moral felicity considers a person’s presence (his perceptible and reasonable characteristics), his ultimate goal, and has a rational and praiseworthy nature. then we stated that according to imam ali (as), the latter felicity is the introduction and foundation of absolute felicity. in this way, we can identify and introduce three meanings of felicity based on imam ali’s opinion.