اثرپذیری عهدنامه مالک اشتر از بافت فرهنگی مصر با رویکرد تحلیل گفتمان فرکلاف

امیرمومنان علی علیه السلام به‌مثابه یک حاکم سخن‌دان در هنگام نوشتن عهدنامه مالک اشتر به ترتیبی منطقی و عاقلانه به تقنین و تنظیم این فرمان همت گماشتند. از دیگر سو امیرمومنان علی علیه السلام هم به سابقه تمدنی و فرهیختگی مصر، هنگام تنظیم و تدوین عهدنامه توجه داشته و  اوضاع، مقتضیات و ضروریات جامعه مصر را در تدوین عهدنامه لحاظ کرده‌اند. امام علیه السلام با لحاظ این ویژگی، مالک‌اشتر را به آن دیار رهسپار کردند. در این پژوهش با تاکید بر همین گزاره و با روش توصیفی –تحلیلی و رویکرد تحلیل گفتمان فرکلاف مشخص شد امیرمومنان علیه السلام با توجه‌ به معضلات موجود جوامع اسلامی به خصوص سرزمین مصر، منشور حکومتی را در نهایت فصاحت و بلاغت نگاشتند. از رهگذر شناخت ابعاد زبانی و ادبی عهدنامه مالک اشتر می‌توان به ایدئولوژی حاکم بر عهدنامه دست پیدا کرد. در این مسیر گزاره متناسب با شرایط جامعه مصر در عهد نامه قابل شناسایی است؛ همچنین ایدئولوژی دینی در عهد نامه مالک اشتر از فراوانی و تکرار قابل ملاحظه‌ای برخوردار است. آنچه در شکل‌گیری ایدئولوژی و زیربنای معرفتی فکری عهدنامه نقش اساسی داشته، بوم‌شناسی و شناخت جامع امام علی علیه السلام از مردم مصر و به‌عبارت دیگر شناخت بافت اجتماعی مصر بوده که با توجه به معضلات جامعه مصر، همواره انگاره دینی خویش در شرایط مختلف برای حکومت‌داری اسلامی به‌کار گیرند. با وجود این عهدنامه در عینحال که تاریخ‌مند است، برای دیگران و اعصار و امصار هم قابل استفاده است.

impact of egypt’s cultural context on malik ashtar’s treaty based on fairclough’s discourse analysis

abstract   as an eloquent ruler, amir al mu’minin ali (as) put effort into codifying and regulating malik ashtar’s treaty logically and wisely. on the other hand, he paid attention to the history of civilization and education of egypt while preparing and drafting the treaty. he considered egyptian society’s situation, requirements, and needs in drafting the treaty. considering these features, the imam sent malik ashtar to that terrestrial. based on the descriptive analytical method and fairclough’s discourse analysis, this research indicated that amir al mu’minin ali (as) wrote the government charter with the utmost eloquence, considering the existing problems of islamic societies, especially in egypt. by understanding the linguistic and literary dimensions of malik ashtar’s treaty, one can understand the treaty’s ideology. in this way, the proposition according to the conditions of the egyptian society can be identified; on the other hand, the religious ideology in malik ashtar’s treaty has multiple frequencies and repetition. what played a significant role in the formation of the ideology and cognitive intellectual foundation of the treaty was imam ali’s comprehensive knowledge of the egyptian people and his knowledge of the egyptian social context. according to the problems of egyptian society, he always had his religious concept in different conditions for islamic governance. even though this treaty is historical, it can also be used for other nations and ages.