بررسی و بازتاب انسان کامل و مقامات آن در نهج البلاغه و شاهنامه فردوسی

انسان کامل از تعابیری است که عرفا در مباحث خود، پیرامون مسائل هستی‌شناختی به کار برده‌اند. انسان کامل، کامل‌ترین تجلّی عینی حق تعالی بوده و از این روی آینه تمام‌نمای جمال و جلال خداوندی و لاجرم واسطه در آفرینش امری و خلقی است. نهج‌البلاغه و شاهنامه به معرفی، تفسیر و تبیین ویژگی‌های انسان‌های والا و کامل پرداخته است؛ بنا بر پژوهش‌های پیشین، این دو کتاب به عنوان منبع مهم در روش‌های دست‌یابی به آن محسوب می‌شوند. جستار حاضر به بررسی ویژگی‌های انسان کامل و مقامات آن در نهج‌البلاغه و شاهنامه پرداخته و با رویکردی توصیفی- تحلیلی به بخشی از کلام امام علی (ع) و دیدگاه فردوسی دربارۀ انسان‌های برتر پرداخته اند. نتیجه حاصل از این پژوهش دست‌یابی به برائت از ویژگی‌های ناشایست و جذب ویژگی‌های پسندیده است؛ آن‌چه بیشتر در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است؛ سجایای اخلاقی همانند: نیکی و احسان، عدالت و دادگری، خردورزی، وفای به عهد و حفظ اسرار است. این ویژگی‌ها از دریچه علم اخلاق مورد بررسی قرار گرفته است و هر کدام نشان دهندۀ جایگاه انسان کامل و جامع است. در این پژوهش درک این مفهوم از دریچه علم اخلاق مورد خوانش تطبیقی صورت گرفته و آن‌چه به دست آمده است، حاکی از آن است که ویژگی‌ها و سجایای اخلاقی و نیز حضور انسان کامل در هر دو کتاب مورد مطالعه، بسامد بیشتری داشته است.

investigation the reflection of perfect human being and its authorities in nahj al-balaghah and shahnameh

perfect human being is an interpretation that mystics have used in their discussions about ontological issues. the perfect human being is the almighty’s most complete objective manifestation, representing his beauty and glory. perfect human being is necessarily a mediator between the imperative creation and congenital creation. according to previous studies, nahj al-balaghah and shahnameh introduced, interpreted, and explained the characteristics of noble and perfect human being. so, these two books are considered important sources for learning the methods of being a perfect human. the present article examines the characteristics of the perfect human being and its authorities in nahj al-balaghah and shahnameh with a descriptive-analytical approach in imam ali’s speech and ferdowsi’s point of view. this research results in the exclusion of undesirable characteristics and the attraction of desirable characteristics such as goodness and kindness, justice, wisdom, keeping promises, and keeping secrets. these features have been examined through the lens of ethics, and each of them shows the position of a complete human being. this comparative research indicated that the characteristics and moral qualities of perfect human beings had a high frequency in both studied books.