تنهایی و اقسام آن در آینه‌ی نهج‌البلاغه

«تنهایی» به معنای جداافتادگی و بی‏کسی، عمیق‏ترین و ریشه ‏ای ‏ترین احساسی است که در تجربه زیستی انسان‏ها وجود دارد و به اشکال مختلف از تولد تا مواجهه با مرگ با همه آدمیان همراه است. در مقاله ی حاضر به بحث درباره ی «تنهایی» و اقسام آن که از جمله مهمترین معضلات بشر امروز است، در آینه ی نهج البلاغه پرداخته‏ ایم تا اقسام تنهایی مطلوب و نامطلوب را از نظر امام علی(ع) مورد واکاوی قراردهیم و جهت استخراج تعریف تنهایی و تقسیمات آن، به شیوه ی کتابخانه ای و توصیفی تحلیلی، متن نهج ‌البلاغه را محور قرار گرفته است. از نظر امیرالمومنین(ع)، تنهایی گاهی سنجیده و از سر آگاهی است، گاه بر اثر باورها، نگرش ها و شیوه ‌ی زندگی فرد است و گاه فراتر از وجوه مادی رفته و تا آگاهی از خویشتن و عدم غفلت از دورن خود ارتقاء می‏‌یابد. از نظر امام(ع) اقسامی از تنهایی نامطلوب و معلل ‌اند که برپایه گزینش و خواسته فرد نیست، و قسم دیگری که مطلوب و مدلل‎اند که فرد به صورت سنجیده با کناره‎گیری از مردم و با پیش‏گرفتن هدف های اجتماعی و فردی خود آن را جستجو کرده و به پرورش روح و روان خویش می‎پردازد. در آخر نیز درمان برخی تنهایی ‌های اساسی از نظر امام علی(ع) از جمله انس با خدا، نیایش، کسب فضائل اخلاقی و دوری از رذائلی مانند عجب، کینه و دشمنی بررسی گردیده‎است.

loneliness and its types in nahj al-balaghah

loneliness means isolation, and it is the deeply rooted feeling that exists in the biological experience of humans. in different forms, from birth to death, it accompanies the human being. in this article, we discussed loneliness and its types in nahj al-balaghah, as it is one of the most important human problems. we have analyzed the desirable and undesirable types of loneliness according to imam ali (a.s.) and extracted the definition of loneliness and its types through a library and a descriptive-analytical method from nahj al-balaghah. according to amir al-mu’minin, loneliness is sometimes deliberate and conscious, sometimes it is due to the person’s beliefs, attitudes, and lifestyle; and sometimes it goes beyond mundane aspects to promote self-awareness in one’s life. according to the imam (a.s.), there are undesirable and disabling types of loneliness. the primary one is not based on the individual’s choice. the second one is desirable, and a person searches for it in a deliberate way by withdrawing from others, pursuing his social and personal goals to nurture his soul. in the end, according to imam ali (a.s.), some loneliness can be cured by being close to god, praying, acquiring moral virtues and avoiding vices such as hatred and enmity.