بازکاوی استعاره‌های مفهومی ماده «شَعَرَ» در نهج البلاغه بر اساس مدل لیکاف و جانسون

در گفتمان دینی همواره برای بیان امور انتزاعی از استعاره استفاده شده و مفاهیمی که درک آن برای بشر سنگین به نظر می‌آمد در قالبی ملموس و آشنا برای افراد تبیین شده است؛ استعاره از دیدگاه شناختی صرفاً یک مقوله زبانی نیست بلکه بوسیله استعاره می‌توان به نحوه تفکّر گویندۀ کلام و مولفه‌های ذهنی که موجب ایجاد ارتباط بین دو حوزه (مبدا و مقصد) در ذهن گوینده شده است دست یافت. در استعاره‌های مفهومی، استعاری بودن زبان، ناشی از استعاری بودن اندیشه دانسته می‌شود و استعاره‌های زبانی بازتاب استعاره در فکر به شمار می‌روند. بر این اساس پژوهش پیش رو با روش توصیفی -تحلیلی و بر پایه نظریه شناختی استعاره به دنبال بررسی مفاهیم انتزاعی است که امام علی علیه السلام با کاربست ماده «شَعَرَ» در مشتقّات گوناگون با معنای «لباس زیرین» آنها را برای مخاطبین عینی‌سازی و درک آن را تسهیل نموده‌اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در کلام علی علیه السلام، لباس و پوشش زیرین به عنوان ابتدایی‌ترین مفاهیم ملموسی که بشر آن را شناخته و درک نموده است در چندین استعاره مفهومی به عنوان حوزه مبدا برای عینی‌سازی و تسهیل حوزه های مقصدِ اطاعت از خداوند، تقوا، محبت و رحمت، معارف قرآن، حزن و اندوه ممدوح، طمع، صبر، خوف و خشیت، تواضع و خواصّ به کار بسته شده‌است و براساس مولفه ‌های متفاوت و محسوسِ حوزه مبدا برای مخاطبان، توانسته به چندین حوزه مقصد متفاوت نگاشت شود و مفاهیم والای انتزاعی و معنوی را به مخاطبان تفهیم و عینی سازی نماید و برای کاربست آن ها بعد از لمس عینی هیچ حجتی باقی نگذارد.

re-examining the conceptual metaphors of shaar in nahj al-balaghah based on lakoff and johnson’s model

metaphors have always been used in religious discourse to express abstract matters and concepts that humans find difficult to grasp. so, these concepts have been explained in a concrete and tangible format for individuals. according to a cognitive viewpoint, metaphor is not just a linguistic category; through metaphor, one can achieve the speaker’s way of thinking and the mental components that have created a connection between two areas (the target and the source) in the speaker’s mind. in conceptual metaphors, the metaphorical nature of language is caused by the metaphorical nature of thought, and linguistic metaphors are the reflection of metaphor in thought. as a result, using a descriptive-analytical method and based on cognitive metaphor theory, this study seeks to investigate the abstract concepts that imam ali (as) objectified for the audiences and facilitated their understanding by using sh3aar in various derivatives with the meaning of undergarment. the findings of the research indicated that, in the words of imam ali (as), clothes and undergarments are the most basic tangible concepts that mankind has known and understood. in several conceptual metaphors, it has been used as the starting point to objectify and facilitate the target areas of obedience to god, piety, love, and mercy, the teachings of the qur’an, grief and sorrow, greed, patience, fear and awe, humility, and virtues. in this case, imam ali (as), based on the different and tangible components of the source domain, has mapped several different target domains to make the highly abstract and spiritual concepts understandable and tangible to the audience.