تحلیل و بررسی دیدگاه شارحان نهج‌البلاغه در تعیین مصداق خطبه 912 با رویکرد نقادانه به پنداره ستاییدن امام علی علیه السلام از خلیفه دوم

امام علی (ع) در خطبه «219» نهج‌البلاغه به گونه سر بسته سخنانی را در مدح فردی نامشخص بیان فرموده که سبب اختلاف میان مذاهب اسلامی شده است. بر این اساس، برخی استناد آن به حضرت علی (ع) را نپذیرفته و به جعلی بودن آن قائل شده‌‌اند؛ امّا بر اساس نظریه درست، این خطبه اصالت دارد و انتساب آن به امیر مومنان j صحیح است.درباره مصداق حقیقی این خطبه، دیدگاه‌های گوناگونی ارائه شده است. برخی اندیشمندان، بدون تلاش برای یافتن حقیقت، در این باره سکوت اختیار کرده‌اند. دسته‌ای نیز نامحققانه، مصادیقی دور از واقعیت نظیر پیامبر اکرم a سلمان و... را آورده‌اند. بیش‌تر دیدگاه های ارائه شده، مصداق واقعی این خطبه را خلیفه دوم دانسته‌اند؛ امّا در چرایی تمجید وی از سوی امام علی (ع) اختلاف است. اندیشمندان اهل تسنن، همسو با مذهب خود، این ستایش علوی را مویدی برای حقانیت خلافت خلیفه و مذهب خود پنداشته‌اند؛ امّا به باور عالمان امامیه، مدح خلیفه دوم از سوی امیرمومنان j از باب تقیه یا توریه بوده است. دیدگاه تقیه‌ای بودن خطبه به سبب دارا نبودن شرائط تقیه، پذیرفتنی نیست، از این رو بهترین و استوارترین نظریه در این باب، توریه‌ای بودن این خطبه با توجه به اوضاع سیاسی آن عصر است.

Analyzing the Views of the Commentators of Nahj al-Balaghah in Determining the Instance of Sermon 219; Critical Approach to Second Caliph’s Praising by Imam Ali (AS)

Imam Ali (AS) in sermon 219 of Nahj al-Balaghah has implicitly praised an unknown person, which caused differences between Islamic religions. Some have rejected its attribution to Imam Ali (AS) and considered it a forged one. However, according to the correct theory, this sermon is original, and its attribution to the Amir al-Mu’minin (AS) is accurate. There are various views on the true meaning of this sermon. Some thinkers have remained silent without trying to find the truth. Some groups have also brought unrealistic, far-fetched attributions such as the Prophet (PBUH), Salman, etc. Most of the presented views consider the second caliph as the real example of this sermon, but there is a difference in why Imam Ali (AS) praised him. In line with their religion, Sunni scholars have considered this Alawite praise as a confirmation of the legitimacy of their caliphate and religion. However, according to Imami scholars, the second caliph’s praise by the Amir al-Mu’minin (AS) was due to Taqiya or Toryeh. Taqiya’s approach is not acceptable due to the lack of conditions for Taqiya, so according to that time’s political situation, the best and most solid theory in this regard is that the sermon is Toryeh.