قالب‌های منطقی استدلال علی علیه السلام در جانشینی خود از منظر نهج البلاغه

اثبات جانشیی پیامبر گرامی اسلام (ص) در قالب استدلال منطقی، امری است که در بیانات حضرت علی (ع) در ضمن خطبه ها و نامه های ایشان در نهج البلاغه قابل توجه است. حضرت در این مسئله به صرف ادعای حق جانشینی بسنده نکرده است، بلکه ادعای خویش را با مستندات کافی و استدلال های قوی و منطقی همراه ساخته است. در این نوشتار تلاش شده است خطبه ها و نامه هایی که حضرت در آن ها به مسئله خلافت پرداخته و در برابر مخالفین به شایستگی های خویش احتجاج نموده اند، بررسی و در قالب های معمول و پذیرفته شده منطقی نشان داده شود. نتایج نشان می دهد که ادله ایشان بر اثبات جانشینی خویش پس از رحلت پیامبر اسلام (ص)، علاوه بر استحکام مقدمات براهین، از ساختار و شکل منطقی صحیحی نیز برخوردار است؛ به گونه ای که جای هیچ گونه شبهه و تردیدی باقی نمی گذارد. توانایی، شایستگی، خویشاوندی و توصیه های پیامبر اسلام (ص)، مبنای استدلال های ایشان قرار گرفته است. در رویارویی با مخالفین، حضرت از قیاس جدلی نیز بهره می گیرد. هر چند در برهه ای از زمان، مصالح جامعه اسلامی ایجاب می کرد که حضرت برای پرهیز از تفرقه، طریق سکوت را برگزیند.

Logical Forms of Imam Ali’s Arguments for proofing his Succession according to Nahj al-Balagha

Approving the succession of the beloved Prophet of Islam in the form of logical reasoning is remarkable in the statements of Imam Ali (pbuh) particularly in his sermons and letters in Nahj al-Balagha. In this matter, Imam Ali (pbuh) did not merely claim for the succession, but supplemented his claim with sufficient documentation and strong and rational arguments. This article attempts to examine the sermons and letters in which the Imam Ali (pbuh) addressed the issue of caliphate and asserted his competence in front of the opposition, and present them in a rational and accepted format. The results showed that his argument for proving his succession after the death of the Prophet (peace and blessings be upon him), in addition to solidifying the foundations of the proofs, also has correct rational structure and form, so that there is no doubt. The abilities, competence, kinship, and recommendations of the Prophet (peace be upon him) are the basis of his arguments. In dealing with the opposition, the Imam Ali (pbuh) also uses controversial analogy. However, at some point in time, the interests of the Islamic community required the Imam Ali (pbuh) to choose the path of silence in order to avoid division.