بررسی معنای «حسنان»، «عطفای» و «ربیضة الغنم» در خطبه سوم نهج البلاغه

واژه‌شناسان و شارحان نهج البلاغه «حسنان»، «عطفای/ عطافی» و عبارت کنایی «ربیضة الغنم» را دارای معانی مختلفی دانسته اند؛ ازجمله: حسنان را امام حسن و امام حسین (ع)، انگشت شست پا، شانه، بازو و ساعد معنا کرده اند و «عطفای / عطافی» را دو طرف پیراهن یا رداء، دو پهلو و شانه دانسته اند. همچنین «مجتمعین حولی کربیضة الغنم» را کنایه از کم‌هوشی و کودنی، شدت شادی و کم‌مراعاتی ادب، شدت ازدحام و پناه آوردن به امام (ع) به دلیل به ستوه آمدن از ستمگری های حاکمان و والیان معنا کرده اند. در این مقاله اقوال واژه‌شناسان و شارحان در این باره مورد بررسی قرار گرفته و ایراداتی را که برخی از شارحان بر معانی مختلف گرفته اند، ارزیابی گردیده است. تفسیر برگزیده نگارندگان بدین شرح است که «حسنان» به‌معنای شانه، بازو یا ساعد است. «عطفای» به معنای دو پهلو مناسب تر است و عبارت کنایی «مجتمعین حولی کربیضة الغنم» ناظر به تجمع و ازدحام مردم شائق به امارت امام علی (ع) به دلیل به ستوه آمدن از ستمگری حاکمان به ویژه خلیفه سوم است.

An Analysis of Figures of Speech in the Sermonof Gharra` As May Be Viewed in Statistical Stylistics

Statistical stylistics helps researchers to decide and distinguish different styles. Research method of statistical style is based on quantitative norms and researchers should analyze the components on statistical data. In the paper, with a descriptive, analytical and statistical method, the sermon Gharra` is studies stylistically. As described in the paper, among figures of speech, balanced rhyme and symmetrical rhyme have been used in the sermon equally and more than other figures. Rhyme and parallelism, regarding their music, prepare the readers` mind to perceive the meaning; and among non-verbal figures, the figure of oxymoron has been used mostly. This figure helps the readers to pay attention to requisite denotation, remember the meanings and, consequently, perceive the meaning of the text well. As it seems, Imam`s purpose in using such figures lies in attracting the addressees` attentions to understand the speech better. Such a usage of the figures of speech in this sermon has put in a particular literature position for those learned in the field.