آسیب‌ شناسی فرهنگی جامعه اسلامی از دیدگاه امام علی علیه السلام در نهج‌ البلاغه

هر تمدنی در مسیر شکل گیری و استمرار ممکن است با آسیب ‌ها و چالش‌ هایی مواجه شود که آن را از مسیر مستقیم منحرف سازد. در این میان، آسیب ‌های فرهنگی و نرم، نقش ویژه ای را در افول تمدن و نابودی آن ایفا می ‌کنند. پژوهش حاضر در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، مولفه‌ های آسیب ‌زای فرهنگی جامعه و تمدن اسلامی را از دیدگاه امیرالمومنین علیه السلام در نهج‌ البلاغه استخراج نماید تا کوششی جهت شناخت این آسیب ‌ها و پرهیز از آن ها باشد. بررسی ‌ها نشان می‌ دهد بر اساس آموزه‌ های نهج‌ البلاغه، مولفه‌ هایی همچون نفوذ فرهنگی، انحراف خواص، فتنه، بدعت، تحّجر و جمودگرایی، قدرت طلبی و غفلت، از عوامل آسیب ‌زایی هستند که سلامت جامعه اسلامی را تهدید می ‌کنند. در نامه 53 نهج‌ البلاغه که عهدنامه امیرالمومنین علیه السلام به مالک اشتر است نیز برخی از این مولفه ‌ها از جمله آشکار کردن عیوب مردم، پشیمانی از گذشت و شادی بر کیفر، بدگویی از زمامداران گذشته و خلف وعده مورد تاکید قرار گرفته است.

Cultural pathology of the Islamic society from the perspective of Imam Ali (as) in Nahj al-Balaghah

Any civilization may encounter injuries and challenges in its path of formation and continuation. These issues may divert that civilization from its true path. In the meantime, cultural harms and soft warfare play a unique role in declining civilization and its destruction. Through a descriptive-analytical approach, the present study aims to extract the harmful cultural components of Islamic society and civilization based on Amir al-Mu’minin Ali’s (AS) point of view in Nahj al-Balaghah and provide solutions. According to Nahjul Balagha, studies show that components such as cultural influence, deviation of distinguished ones, sedition, heresy, intellectual rigidity, power-seeking, and negligence are among the harmful factors that threaten health of Islamic society. In letter 53 of Nahj al-Balaghah, the treaty of Amir al-Mu’minin (AS) to Malik Ashtar, some of these components include revealing people’s flaws, regret of forgiveness, joy over punishment, slander about past caliphs, and failure to keep promises have been mentioned.