نماد سازی هنری در کلام تصویری نهج‌البلاغه

این پژوهش با هدف بررسی نماد و پرداخت تصویری از معانی آن بر اساس فرهنگ نهج ‌البلاغه و نیز بررسی تطبیقی آن با نظریه نمادسازی هنری انجام شد. روش این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده است. جهت جمع آوری داده‌ها از طریق نمونه گیری هدفمند از نهج البلاغه، تعدادی از خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های آن انتخاب شدند. برای رسیدن به این منظور، منابع پژوهشی مورد تحلیل قرار گرفتند. از آنجایی که این پژوهش بدنبال پاسخگویی به دو سوال اساسی مبنی بر این که تصویر سازی در نهج ‌البلاغه به چه شیوه‌ ای است؟ و تصویر در نهج ‌البلاغه از نظر ویژگی ‌ها و مولفه‌ های آن چگونه  بیان می ‌شود؟ لذا نتایج نشان داد که نهج البلاغه توانسته است نماد را با تصویر در قالب های مختلف پردازش کند، و نیز تصویر را درقالب کلام بپروراند و به مخاطب برساند. همچنین مولفه‌ های اصلی تصویر در نهج‌ البلاغه در شش مولفه بیان شد و بر اساس ملاک‌های عینی و ذهنی مطابق نظریه پردازان روان فیزیکی نیز قابل تبیین بود. یافته ‌ها نشان می دهد که تصویرسازی کلامی امام علی علیه السلام می ‌تواند بسیاری از حقایق دینی و معارف توحیدی را در قالب محسوس و عینی به نمایش در بیاورد و بازنمایی خوبی از حقایق باشد. با توجه به موارد بررسی شده می توان گفت نهج ‌البلاغه به خوبی توانسته ‌است رسالت هنری خود را انجام دهد و مفاهیم، باورها و اعتقادات دینی را در قالب هنر تصویری به اذهان برساند.

Artistic symbolism in the visual word of Nahj al-Balaghah

This study was conducted to compare the symbol and its meanings based on Nahj al-Balaghah and the theory of artistic symbolism. In this qualitative study, data were selected through purposive sampling. Then, some sermons, letters, and wisdom of Nahj al-Balaghah were analyzed. This research pursued to answer two fundamental questions. One is how illustration is realized in Nahj al-Balaghah? And how image is expressed in Nahj al-Balaghah in terms of its features and components? Therefore, the results showed that Nahj al-Balaghah processed the symbol with the image in diverse formats. In some cases, it included the image within the words and then represented to the audiences. Also, the main components of the image in Nahj al-Balaghah were six that could be explained based on psycho-physical theorists’ objective and subjective criteria. According to the findings, the verbal illustration of Imam Ali (AS) can display many religious truths and monotheistic teachings in a tangible and objective form and be a good representation of the realities. In other words, to fulfill its artistic mission, Nahj al-Balaghah has ideally been able to convey religious concepts, beliefs and convictions in the form of visual art.