تحلیل برخی ابعاد تاویل در نهج‌البلاغه

یکی از اصطلاحات مهم در فهم معارف قرآنی «تاویل» است. در روایات نبوی، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم خود را به‌عنوان «صاحب تنزیل» و امام علی علیه السلام را به‌عنوان «صاحب تاویل» معرفی کرده‌اند. با توجه به اختلافاتی که در مورد معنای این واژه و دامنۀ آن در بین صاحب‌نظران وجود دارد، تحلیل سخنان امام علی علیه السلام در این راستا ضروری به نظر می‌رسد. بنابر این ضرورت، در پژوهش حاضر به واکاوی واژۀ تاویل، آگاهان به تاویل و مبانی تاویل به روش توصیفی تحلیلی در نهج‌البلاغه پرداخته‌شده و این نتیجه حاصل شد که تاویل همواره به‌عنوان یک مشترک معنوی و دربردارندۀ معانی مختلف بوده و هست. مصداق کامل آگاهان به تاویل، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اهل‌بیت شریف ایشان هستند ولی سایر مومنین نیز، ‌بسته به شرایطی می‌توانند، مصداق راسخان در علم و به‌تبع آن آگاه به تاویل باشند. در تحلیل مبانی تاویل‌پذیری قرآن کریم در نهج‌‌البلاغه مشخص شد، برخلاف نظر عده‌ای که مخالف تاویل قرآن هستند، قرآن کریم دارای تاویل است و گریزی از آن نیست؛ زیرا قرآن کریم صامت است، بطن دارد، دارای متشابهات و وجوه گوناگون است، بنابراین به موولانی نیاز دارد تا به تاویل قرآن کریم دست یابند.

Analysis of some dimensions of taʾwīl in Nahj al-Balaghah

Interpretation is one of the significant terms in comprehending the instructions of the Qur’an. In the prophetic narrations, the prophet Muhammad (SAW) has introduced himself as the owner of Tanzil and Imam Ali (AS) as the owner of taʾwīl. Due to the differences between the meaning of this word and its scope among experts, the analysis of Imam Ali’s words seems necessary. Therefore, in the present study, researchers studied the word interpretation (taʾwīl) and its basis through a descriptive-analytic method in Nahj al-Balaghah. Based on the findings, interpretation has always been a spiritual concept and included various meanings. The perfect example of those who know the interpretation are Muhammad (SAW) and the Ahl al-Bayt, and other believers, depending on the circumstances, are the ones who adhere to knowledge are aware of interpretation. In the analysis of the principles of interpretability of the Quran in Nahj al-Balaghah, it was found that, contrary to the opinion of some who oppose Quran’s taʾwīl, without any doubt, this holy book has taʾwīl. Since Quran is silent, it has inner aspects and various similarities and differences. Thus, it needs interpreters who define the taʾwīl of the Quran.