بررسی تطبیقی شاخص وجدانی بودن شخصیت از منظر نهج‌البلاغه و روان شناسی

وجدانی بودن، استعداد ویژه‌ای است که خداوند در نهاد بشر قرار داده است تا در کنار دیگر تجهیزات، عهده‌دار کنترل، تنظیم و هدایت تکانه‌ها گردد. موضوعی که دو روان‌شناس مک‌کری و کوستا ، در طرح 5 عاملی شخصیت به بخشی از آن تحت عنوان شاخص وجدانی بودن  پرداخته‌اند و رویه‌هایی را جهت شناسایی این شاخص پیشنهاد نموده‌اند. تطبیق دو دیدگاه نهج‌البلاغه و روان‌شناسی می‌تواند چشم‌انداز دقیق و اثربخشی را به وجود آورد.هدف این پژوهش بررسی تطبیقی رویه‌های شاخص وجدانی بودن شخصیت از منظر نهج‌البلاغه و روان‌شناسی است. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، شاخص وجدانی بودن از منظر نهج‌البلاغه بر اساس مدل پنج عامل شخصیت مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد جامع‌نگری در تعیین مقیاس‌های این شاخص مهم‌ترین وجه تشابه دو دیدگاه است و مهم‌ترین تفاوت‌ها این است که در نظریه روان‌شناسی، به‌واسطه غفلت از ارتباط انسان با خداوند، نگاهی انسان محورانه ارائه‌شده است و بهزیستی فردی و اجتماعی محور قرار دارد. درحالی‌که نهج‌البلاغه ضمن توجه به بهزیستی مادی، و طرح مسئله در ابعاد وسیع‌تر، نگرشی خدامحورانه دارد و به تعالی روحی و ارتباط با خدا توجه ویژه دارد. با توجه به نتایج تحقیق ارتباط و پیروی از فرامین الهی نه‌تنها کمک‌کار این شاخص است بلکه پشتوانه و ضامن دوام آن خواهد بود.

A Comparative Study of the Personality Conscientiousness Index according to Nahj al-Balagha and Psychology Theory

Conscientiousness is a special aptitude that God has bestowed upon human beings so that along with other equipment, they regulate and direct the impulses. A topic that two psychologists, McCrae and Costa, have mentioned in their five-factor model of personality, and have suggested procedures for identifying this index. Adapting the two perspectives of Nahj al-Balagha and psychology can provide a precise and effective perspective. The purpose of this study is to examine the comparative practices of the index of personality conscientiousness according to Nahj al-Balagha and psychology. During this descriptive-analytical study, the conscientiousness index was evaluated from Nahj al-Balaghi’s perspective based on a five-factor personality model. Findings showed that holism in scaling this index is the most important common aspect of these two approaches. On the other hand, the relation of the human being with God has been neglected in psychology theory and due to a human-centric approach individual and social well-being have been considered as the core. While the Nahj al-Balagha, in addition to focusing on material well-being, and discussing the issue at a broader sense, has a God-centered attitude and special attention to spiritual excellence and communication with God. According to the results of the research, the relevance and compliance with the divine commandments not only contribute to this index but also support and guarantee its durability.