تحلیل استنادهای قرآنی در هفت شرح منتخب نهج البلاغه (مطالعه موردی پنجاه خطبه نخست)

به دلیل آمیختگی کلام امام علی j با قرآن، و قرین بودن قرآن با عترت به حکم حدیث شریف ثقلین،  مضمون کلی نهج البلاغه نیز قرآنی است. بنابراین، قرآن یکی از کار آمدترین منابع فهم کلام امام است و به همین جهت  شروح متعدد نهج البلاغه از استناد های قرآنی بهره برده اند. مقاله پیش رو، با هدف شناخت بهتر شروح و تبیین تاثیر پذیری شارحان نهج البلاغه از قرآن به بررسی استنادهای قرآنی شارحان و گونه شناسی این استناد ها پرداخته است. بدین منظور از روش توصیفی تحلیلی و نیز از ابزارهای آمار و جداول استفاده شده و شرح 50 خطبه اول نهج البلاغه از شرح های معارج نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ابن میثم، تنبیه الغافلین، عبده، فی ظلال نهج البلاغه و شرح منهاج البراعه خویی مورد جستجو و بررسی قرار گرفته است.  نتایج مقاله که مبتنی بر تحلیل آماری است به صورت جداول کمی و توضیحات کیفی ارائه شده است. یافته ها نشان میدهد که کیفیت و کمیت استفاده از شواهد قرآنی در شرح های مورد مطالعه متفاوت است. از جهت کمیت، شرح های منهاج البراعه و شرح ابن میثم بیشترین استناد را به قرآن داشته‌اند. در مقابل، شرح شیخ محمد عبده کمترین شواهد قرآنی را در خود جای داده است. از جهت کیفی نیز رابطه معناداری بین رویکرد کلی شارح با میزان استنادهای قرآنی وی وجود دارد.

Typology of Quranic Citations in Seven Selected Descriptions of Nahj Al-Balaghah and Their Comparative Analysis (Case Study of The First Fifty Sermons)

Due to the fusion of the words of Imam Ali (A.S.) with the Qur’an, and the fact that the Qur’an is related to ahl al-bayt according to the noble hadith of Sakhalin, the general theme of Nahj al-Balaghah is also Qur’anic. Therefore, the Qur’an is one of the most useful sources for understanding the words of the Imam. For this reason, numerous commentaries of Nahj al-Balaghah have benefited from Qur’anic citations. The present article, with the aim of better understanding the explanations and explaining the influence of Nahj al-Balagheh commentators on the Qur’an, examines the Qur’anic citations of the commentators and the typology of these citations. For this purpose, the descriptive-analytical method and statistical tools and tables have been used. The description of the first 50 sermons of Nahj al-Balaghah from the descriptions of the Maearij Nahj al-Balaghah, Ibn Abi al-Hadid, Ibn Meysam, Tanbih al-Ghaflin, Abdu, Fi Zalal Nahj al-Balaghah and Sharh Minhaj al-Bara’a Khoi has been searched and examined. The statistical analysis results of the article were represented in the form of quantitative tables and qualitative explanations. Findings indicated that the quality and quantity of using Quranic evidence in the studied descriptions are different. In terms of quantity, the commentaries of Minhaj al-Bara’a Khoi and Ibn Maysam had the most citation about Qur’an. In contrast, the commentary of Sheikh Muhammad Abduh had the least Qur’anic evidence. Qualitatively, there was a significant relationship between the commentator’s general approach and the amount of his Quranic citations.