بررسی تطبیقی معارف توحیدی در خطب نهج البلاغه و روایات عیون اخبار الرضا علیه السلام

یکی از طُرُق احراز اصالت روایات، کشف قرائنی در احادیث است که محتوای یک روایت را تایید کند. به عبارت دیگر روایتی که با اسناد مختلف، بر مضمون مشترکی دلالت دارند،نسبت به روایات دیگر از اعتبار بیشتری برخوردارند.بررسی محتوای خطب توحیدی نهج البلاغه و مقایسه ی آن با روایات توحیدی امام رضا علیه السلام که در کتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام ثبت شده ، حاکی از اشتراکات فراوانی در مضامین توحیدی این دو کتاب است که می تواند به عنوان یکی از راههای اعتبارسنجیِ روایات آنها شناخته شود.موضوعاتی از قبیل نفی مشابهت خدا و خلق، نفی توهّم و تصوّر خداوند، ازلی بودن خداوند و حادث بودن مخلوقات، نفی جسم انگاری و مکانمندی خداوند، متجزّی و مرکّب نبودن ذات خداوند، مرئی نبودن خداوند و تباین خدا و خلق نمونه هایی از آموزه های مشترک توحیدی است که در نهج البلاغه و روایات عیون اخبار الرضا علیه السلام قابل ملاحظه است. این مضامین مشترک آنگاه اهمیّت بیشتری می یابد که به فاصله ی زمانی دوره­ی امیرالمومنین علی علیه السلام و امام رضا علیه السلام و نیز تفاوت رویکردها در مدرسه ی حدیثی و کلامی قم که به مولف عیون اخبار الرضا ع تعلق دارد، با مدرسه ی حدیثی و کلامی بغداد که سیّد رضی مولف نهج البلاغه در آن زیسته است، توجّه شود.

A Comparative Study of Monotheistic Teachings in Sermons of Nahj Al-Balaghah and Narrations of Uyoun Akhbar Al-Ridha

One way to verify the authenticity of narrations is to discover pieces of evidence in hadiths that confirm the content of a narration. Meanwhile, the narrations that indicate a common theme are more valid than other narrations. Investigating the content of the monotheistic sermons of Nahj al-Balaghah and comparing them with the monotheistic narrations of Imam Reza (A.S.) recorded in Uyoun Akhbar Al-Ridha, indicates many similarities regarding monotheistic themes. Some of these themes include rejecting God and creatures’ likeness, denying the illusion of God, rejecting the physicality, locality, and visibility of God and emphasizing the invisibility, eternity, and simplicity of God. These common themes become more important when one pays attention to the time interval between the period of Amir al-Mo’menin Ali (A.S.) and Imam Reza (A.S.), approaches in the hadith and theological school of Qom by the author of Uyoun Akhbar Al-Ridha, and hadith school of Baghdad where Sayyid Razi, the author of Nahj al-Balaghah, lived there.