جامعه شناسی عدالت در نهج البلاغه و شاهنامه

یکی از ارزش‌ها و مفاهیم اجتماعی که در طول تاریخ بسیاری از صاحب نظران و منتقدان به آن توجّه نشان داده‌اند، مفهوم عدل‌پروری و عدل‌گستری است. با مشاهده پژوهش‌های پیشین به نظر می‌رسد با گسترش عدالت در جوامع گونا‌گون بسیاری از مشکلات فردی و جمعی کاسته شده و انسان به آرمان‌شهر خود نزدیک‌تر می‌شود. در بسیاری از متون به این مساله، چه از دیدگاه فردی و چه از جهان بینی جمعی، توجه نشان داده شده و زوایا و ابعاد مختلف آن از جمله عدالت الهی، عدالت اقتصادی، اجتماعی، قضایی و ... مورد اشاره و بررسی قرار گرفته است. از جمله این آثار می توان به نهج‌البلاغه و شاهنامه فردوسی اشاره کرد. با توجه به پژوهش‌های پژوهشگران این مقاله تحلیلی و توصیفی در نهج البلاغه و شاهنامه فردوسی به اصل قدرت اشاره بیشتری شده که امکان سودخواهی و بی‌عدالتی حاکم را فراهم می ‌سازد که یکی از اصول مهم توجه به عدالت است. تعاریفی که در هر دو اثر بیان گردیده، مبین این مساله می‌تواند باشد که بینش حاکم بر نهج البلاغه و شاهنامه درمورد جامعه شناسی عدالت و چهارچوب مفهومی آن یکسان است. در این پژوهش سعی بر این گردیده با توجه به شواهد و مصادیق یافت شده مقوله عدالت و ابعاد آن مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

Sociology of Justice in Nahjal al-Balaghah and Shahnameh Ferdowsi

One of the values and social concepts that has been pointed out by many commentators and critics throughout history is the concept of justice and fairness. According to previous studies, with the expansion of justice in societies, many individual and collective problems have been eliminated, and man gets closer to his utopia. In many texts, this issue, both from an individual and collective perspective, has been considered, and its various angles and dimensions have been mentioned and studied, including divine justice, economic justice, social justice, justice. Among these works are Nahjal al-Balaghah and Shahnameh Ferdowsi. According to the findings of this analytical and descriptive article in Nahj al-Balaghah and Shahnameh Ferdowsi, much attention has been paid to the essence of power, which provides the possibility of usury and unjust governing, which is one of the essential principles of justice. The definitions given in both works indicate that Nahj al-Balaghah and Shahnameh’s primary approach to the sociology of justice and its conceptual framework is the same. This research aims to study and analyze justice and its dimensions according to the evidence and examples.