رفتارشناسی تحلیلی از رهبری اخلاق مدارانه امام علی (ع) مبتنی بر آموزه های نهج البلاغه؛ مطالعه موردی فتنه خوارج

شناخت رفتار اخلاق ‌مدارانه زمامدار پیش از به دست گرفتن حکومت و مدیریت و تطبیق آن با پس از رهبری ‌اش می ‌تواند سیاست ‌های اخلاقی و میزان صداقت وی در عملکردهای بعدی ‌اش را تبیین و برجسته ‌تر بنمایاند. امام علی علیه السلام در قامت یک زمامدار می ‌کوشد با تاکید بر تقدّم اخلاق بر هر مقوله ‌ای نشان دهد آموزه ‌های اسلامی مورد تاکید در خلافتش، همانی است که در دوره پیش از حکومتش قابل رفتارشناسی است. جنگ با خوارج، گرچه پیامدهای ناگواری ایجاد کرد، اما رهبری اخلاق ‌مدار می ‌کوشد ابتدا با اصول اخلاقی مناسب، از بروز جنگ پیش گیرد و پس از جنگ نیز با رفتار اخلاق مدار با دشمنان خویش، نشان دهد که انسانیت برمحور اخلاق بر دیندار بی اخلاق ترجیح و برتری دارد. مقاله پیش ‌رو به تبیین تئوری نوین در حوزه تئوری ‌های رهبری پرداخته است. یافته ‌های این پژوهش که با رویکردی توصیفی و تحلیلی و بیشتر بنابر منابع اهل سنت صورت پذیرفته است، چنین تبیین می ‌کند که گزاره ه‌ای این اخلاق ‌مداری و نیز کارکرد سلبی و ایجابی این رفتار می ‌تواند جامعه تحت امر زمامدار را اخلاق ‌محور سامان دهد، گفت و گو بر پایه گزاره ‌های خاصِ اخلاق ‌مدار، تن دادن به خواسته ‌های اصلاح گرایانه بنابر بر اقتضائات موجود، استفاده از راهکارهای مناسب برای اسکات خصم جهت ممانعت از تشنّج بیشتر جامعه، حفظ حرمت کرامت انسانی و پاسداشت حقوق افراد مخالف و شبه مخالف نه بر پایه خویشاوندی و سابقه حضور در عرصه ‌های مختلف سیاسی، می ‌تواند کشمکش به وجود آمده در جامعه را با رفتار اخلاق ‌مدار زمامدار دفع کند.

Analytical Behaviorology of Imam Ali’s (AS) Ethical Leadership based on the Nahj al-balaghah’s Teachings (Case Study: Kharijite Sedition)

Understanding the ruler’s ethical behavior before taking power and extending it to his leadership period can explain the ruler’s ethical policies and honesty in subsequent actions. Imam Ali (AS) emphasizes morality’s precedence and indicates that the Islamic teachings during his caliphate are the same as his pre-government period. Although the Kharijites war had unfortunate consequences, Imam, with appropriate moral principles, tried to prevent war. After the war, Imam’s ethical behavior with his enemies indicated that ethical humanity has a preference over the immoral believer. The present article explains a new theory in the field of leadership theories. This research has been done with a descriptive and analytical approach, mostly according to Sunni sources. Based on the findings, the declarations of this ethicism and the negative and positive function of this behavior can create an ethical society. Dialogue based on specific ethical propositions, accepting reformist demands according to the existing requirements, using appropriate strategies to prevent further convulsions in society, preserving human dignity, and protecting the rights of dissidents and the pseudo- dissidents, not based on kinship and history of presence in various political arenas, can repel the conflict that has arisen in society with the moral behavior of the ruler.