خاستگاه لغزش‌های ساختاری ترجمه‌های خطبۀ‌های نهج‌البلاغه در برگردان مشتقات باب استفعال

تاکنون ترجمه‌های گوناگونی از نهج‌البلاغه به زبان فارسی انجام گرفته، اما به‌طورکلی به دلیل کاستی ‌هایی که در ترجمۀ زبان عربی به زبان فارسی وجود دارد، این ترجمه ‌ها مورد نقد و بررسی بسیاری از ادیبان قرار گرفته‌اند. در پژوهش حاضر تلاش شده است با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از معاجم مختلف لغوی، کتاب های صرفی و نحوی و شروح نهج ‌البلاغه، چالش های پیش روی مترجمان در برگردان مشتقات باب استفعال، مورد مطالعه قرار گیرد. بر این اساس، داده ‌های مربوط به هشت مورد از مشتقات باب استفعال از کل خطبه های نهج البلاغه انتخاب و در شش ترجمۀ فارسی نهج‌البلاغه (فیض الاسلام، انصاری، شهیدی، زمانی، دشتی و آقا میرزایی) مورد بررسی و نقد قرار گرفت. یافته ‌های این پژوهش نشان می ‌دهد که «خطا در تشخیص ساختار فردی» و «خطا در تشخیص ساختار جمعی» از مهم‌ترین لغزش های ساختاری در برگردان مشتقات باب استفعال است. ازنظر کمّی نیز گزارش آماری عملکرد مترجمان در نمونه ‌های مورد بررسی، بیانگر این است که ترجمه ‌های شهیدی و دشتی بدون هیچ لغزشی در تشخیص ساختار فردی و همچنین در تشخیص ساختار جمعی در برگردان مشتقات باب استفعال، موفق ‌ترین ترجمه بوده‌ اند. از آن‌سو، ترجمۀ فیض‌ الاسلام تنها در تشخیص ساختار فردی، بدون هیچ لغزشی، موفق ترین ترجمه بوده است.

The Origin of Structural Errors in Translations of Nahj al-Balaghah Sermons: Infinitive Derivatives of estefal

Various Arabic to Persia translations of Nahj alBalaghah are available. Still, due to the shortcomings, many critics have criticized these translations. The present study aims to study the translators’ challenges while translating infinitive derivatives of estefal through descriptiveanalytical method. To this aim, the authors used different lexical dictionaries, morphological and syntactic books, and explanations of Nahj alBalaghah. Therefore, the authors extracted the eight infinitive derivatives of estefal in six Persian translations of Nahj alBalaghah (Faiz alIslam, Ansari, Shahidi, Zamani, Dashti, and Agha Mirzaei). The findings of this study show that ’error in recognizing individual structure’ and ’error in recognizing plural structure’ are the most fundamental errors in the translation of derivatives. Quantitatively, the statistical report of the translators’ performance in the studied samples indicated that Shahidi’s translation had been the most successful translation without any error in recognizing individual and plural structure in translating derivatives. The second most successful translation belonged to Faizat alIslam translation in identifying individual structures without any error.