بررسی مقایسه‌ای تاثیر قصد بر مشروعیت عمل؛ نزد فقیهان اصولی و فیلسوفان تحلیلی

در این مقاله، نخست با تبیین نظریه تاثیر قصد بر مشروعیت عمل (dde) و شرح محدوده دقیق ادّعای آن، در ادامه ادلّه مخالفان این نظریه در قالب پنج دسته دلیل ارایه می‌گردد. سپس پاسخ و ادلّه طرفداران dde بیان می‌شود که ضمن ردّ استدلال‌های طرف مقابل، شواهدی برای تثبیت ادّعای خویش عرضه داشته‌اند. نگارنده با ارزیابی آرای دو گروه، به این جمع‌بندی می‌رسد که دلایل مخالفان dde، آن اندازه قوّت ندارد که بتواند ادّعای شهودی این نظریه را زیر سوال ببرد و تلاش‌های ایشان برای ارایه تبیین‌های متفاوت، چندان موفّق به نظر نمی‌رسد. در بخش پایانی مقاله نیز یک نوع بررسی مقایسه‌ای با آرای فقیهان اصولی درباره اصل تاثیر قصد بر مشروعیت عمل انجام گرفته است که نشان می‌دهد بیشتر ایشان با چنین اصلی موافق بوده‌اند. نیز در ادامه، بحث «تجرّی» در اصول فقه مطرح شده است که منشا مناقشه‌های گسترده در باب تاثیر قصد بد فاعل بر نامشروع‌شدن فعل بوده است. نگارنده با ذکر ادلّه هر دو گروه در این مسیله، سرانجام به این نتیجه می‌رسد که استدلال موافقانِ تاثیر قصد فاعل بر عدم مشروعیت تجرّی قوی‌تر می‌باشد.