مرجیه شیعه

مرجیه شیعه نام جریانی است که در کوفه سده دوم نقاب از چهره برگرفت. این گروه که عمدتاً به دنبال بروز شرایط اجتماعیـ سیاسی کوفه و احتمالاً به منظور حل و فصل معضلات پیش روی جامعه شیعی، خود را از شیعیان اعتقادی متمایز کردند، در مسیله امامت به عنوان محوری‌ترین کانون فکری شیعه، ایده‌ای مطرح ساختند که به‌ واقع گونه‌ای عقب‌نشینی از این مبنای فکری شیعه بود. سامان‌دهندگان این رویکرد که بعضاً از اصحاب امام باقر و امام صادق8و شیعیان او به شمار می‌آمدند با ارایه نظریه خویش به تدریج از سوی شیعیانِ راستین، طرد شده و عملاً به جریانی که سال‌ها بعد از زید بن علی حمایت کرد، متمایل شدند؛ گروهی که منابع فرقه‌نگاری از آن‌ با نام «بُتریه/ بَتَریه» یاد کرده‌اند. مرجیه شیعه هرچند پیش‌ از جریان زید حضور فکری داشتند، اما سال‌ها بعد از او، بهترین بسترِ نظری را برای پذیرش نظریه امامت مفضول از سوی زیدیه فراهم آوردند. این نوشته درصدد است با خوانش‌ِ تاریخیِ این جریان فکری و برشماری بارزترین مولفه فکریِ آنان، ضمن واکاوی زمینه‌های ظهور و بروز برخی نظریه‌های امامت، بستر دریافت و فهم برخی روایات شیعه را در این زمینه هموار‌تر سازد.