آیا دیوید هیوم برای پذیرش وجود خداوند جایی باقی می‌گذارد؟

هیوم از بزرگ‌ترین فیلسوفان سنت بریتانیایی بود که قصد داشت در نوشته‌های فلسفی‌اش، با تدوین چالش شکاکانه و چالش فریب اثبات کند که خداوند وجود ندارد؛ اما به تازگی محققان تلاش می‌کنند تا این رویکرد معارضه‌جویانهٔ هیوم دربارهٔ وجود خداوند را تعدیل کنند و نشان دهند که او وجود خداوند را می‌پذیرد؛ این کار عمدتاً با تکیه بر خوانش دیگر از نگرش هیوم به برهان نظم انجام شده است. این مقاله با استناد به اصل شکاکانه و اصل طبیعت‌گرایانهٔ نظام هیوم می‌خواهد نشان دهد که این رویکرد جدید محققان از موضع هیوم دربارهٔ وجود خداوند و برخی دیگر از این سنخ رویکردها، قابل اعتراض و بسیار چالش‌برانگیز هستند. در این مقاله، روش تحقیق به تناسب موضوعِ آن از نوع کتابخانه‌ای است و روش نگارش مقاله نیز توصیفی‌‌تحلیلی است. در هر بخش افزون بر بیان دیدگاه خودِ دیوید هیوم در باب مباحث مطرح‌شده، به برخی آثار و دیدگاه‌های شارحان و مفسران وی در بخش‌هایی که مورد نیاز است، اشاره و به تحلیل و بررسی آنها نیز پرداخته شده است. دست آخر نتیجه این شد که هیوم در فلسفۀ خود برای پذیرش وجود خداوند جایی باقی نمی‌گذارد.

does david hume allow room for accepting god’s existence?

hume was one of the greatest philosophers of the british tradition, whose intention in his philosophical writings was to formulate a skeptical and deceptive challenge, aiming to demonstrate that god does not exist. recently, however, some researchers have sought to moderate hume’s antagonistic approach to god’s existence, arguing that he accepted the possibility of god’s existence. this view is largely based on an alternative reading of hume’s stance on the design argument. drawing upon the skeptical and naturalistic principles in hume’s philosophical system, this article aims to demonstrate that these recent approaches regarding hume’s position on god’s existence, along with similar interpretations, are objectionable and problematic. the research method employed in this article is bibliographical, and the article is written using a descriptive-analytic approach. in each section, alongside david hume’s views on the issues at hand, the works and interpretations of his commentators are cited and examined as necessary. finally, we conclude that hume allows no room for accepting god’s existence in his philosophy.