بررسی الهیات علمی از دیدگاه آلیستر مک‌ گراث

الهیاتِ علمی طرحی است که برای غنابخشیدن به الهیات و دفاع از آن، از علم بهره می‌برد. آلیستر مک‌گراث یکی از پیشگامان این طرح است که می‌کوشد نشان دهد الهیات و علم در تلائم و تعامل‌اند و می‌توان از روش‌ها و مبانی علم در الهیات بهره برد. مسئلۀ نوشتار حاضر این است که مک‌گراث در طرح خود از کدام‌یک از روش‌ها و مبانیِ علم استفاده کرده است و در این صورت، الهیات او چه ویژگی‌هایی را خواهد داشت و درنهایت چه نقدهایی بر طرح او وارد است. این طرح یکی از مهم‌ترین طرح‌های الهیاتی است که بررسی آن برای ما نیز درس‌آموز خواهد بود. در این نوشتار با پیروی از روش توصیفی - ‌تحلیلی، ابتدا به تبیین طرح مک‌گراث و سپس به ارزیابی آن خواهیم پرداخت. با مراجعه به آثار مک‌گراث روشن می‌شود که او از روش پسینی، رویکرد واقع‌گرایانه و نظریه در الهیات بهره برده و الهیات او الهیاتی واقع‌گرا و پسینی است که نگاهی کلی به واقعیت را ارائه می‌دهد. الهیات علمی با وجود نقاط قوت، دارای کاستی‌هایی است که برخی از آن‌ها از این‌ قرارند: عدم ارائۀ دلیل قابل‌قبولی برای استفاده از علم، اتکای الهیات بر فلسفه نه علم، ثابت‌دانستن مبانی و روش‌های علم، نگاه خوش‌بینانه به علم.

A Study of Alister McGrath’s Account of Scientific Theology

Scientific theology is a project in which science is deployed to enrich and defend theology. Alister McGrath is a pioneer of this project. He tries to show that theology and science are compatible and interactive, and the methods and principles of science can be used in theology. The question in the present article is which methods and principles of science are used by McGrath in his project, how his theology is characterized, and finally, what objections can be raised against his project. This is a major theological project, the study of which is instructive. In this article, we draw on the descriptive-analytical method to explain and then evaluate McGrath’s account. In his works, McGrath uses the a posteriori method, the realistic approach, and theory in theology, and his theology is realistic and a posteriori, which gives an outline of the reality. Despite its strengths, scientific theology has deficiencies, including failure to provide plausible arguments for use of science, reliance of theology on philosophy instead of science, taking scientific methods and principles as established, and an optimistic view of science.