توضیح نسبت مرگ ارادی، معرفت و اخلاق در اندیشۀ صدرا

مرگ به‌عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در اندیشۀ صدرا به‌حساب می‌آید. در اندیشۀ صدرا مرگ به‌عنوان تعالی نفس از بدن معرفی شده‌است. از منظر وی مرگ تنها به ضرورت متافیزیکی واقع نمی‌شود، بلکه آدمی می‌تواند بر حسب تلاش خود میان نفس و بدن جدایی بیندازد. سوال این است که مرگ چگونه از ضرورتی متعالی به امری انسانی تبدیل شده و چگونه با ارادۀ آدمی نسبت برقرار می‌کند. این مقاله با روش توصیفی‌‌ تحلیلی تلاش می‌کند که نشان دهد صدرا چگونه میان مرگ با فلسفه از یک سو و مرگ و ارادۀ اخلاقی و تهذیب از سوی دیگر ارتباط ایجاد می‌نماید. با مراجعه به آثار صدرا روشن می‌شود که مرگ ارادی، ارادۀ اخلاقی و فلسفه از جهت اینکه هر سه از یک سو دوری از تعلقات بدنی را لازم دارند و از سوی دیگر باعث استکمال وجودی نفس و رسیدن آن به مرتبۀ عقلانی می‌شوند، اشتراک دارند. این خصیصۀ مشترک و بنیادی زمینۀ ایجاد نسبت میان این سه مفهوم و گذار از یکی به دیگری را در اندیشۀ صدرا فراهم می‌آورد.

Explanation of the Relation of Voluntary Death, Knowledge, and Morality in şadrā’s View

Death is a key concept in şadrā’s view. He believes that death is the soul’s transcendence over the body. In his view, death does not just occur as a metaphysical necessity; rather, one can separate their own soul and body with their efforts. The question is: How does death turn from a transcendental necessity to a human phenomenon and how it comes to have a relation with the human will. This article draws on the descriptiveanalytic method to show how şadrā establishes a relation between death and philosophy, on the one hand, and death and moral will and purification, on the other hand. A reference to şadrā’s works reveals that voluntary death, moral will, and philosophy all require detachment from bodily belongings and lead to the soul’s existential perfection toward the intellectual degree. This shared fundamental characteristic paves the path for establishment of a relation among the three concepts and transition from one to the others in şadrā’s view.