خوانشی انتقادی از ماهیت امر اخلاقی در تفکر نیشیدا کیتارو (مکتب کیوتو)

در این تحقیق با رویکرد توصیفی‌‌تحلیلی و با ابزار تحلیل محتوای برخی از آثار نیشیدا کیتارو به بررسی انتقادی ماهیت امر اخلاقی در اندیشه‌های او می‌پردازیم. امر اخلاقی در تفکر نیشیدا مبتنی بر تعدادی گزاره‌های بنیادی فلسفی است. این ابتنا نیازمند تبیین است که بخشی از این تحقیق را به خود اختصاص می‌دهد. سوال اصلی این است که فعل خوب اخلاقی نزد نیشیدا چیست. در تفکر نیشیدا فعل اخلاقیِ خوب، فعلی است که به طور خودجوش از یک شخصیت متعادل برمی‌خیزد. فعل اخلاقی متصف به صفت اصیل و غیراصیل می‌شود. امر خوب اخلاقی فرد را به سمت وحدت می‌برد؛ وحدت با جهان هستی، خود راستین و دیگران. این میل به سمت دیگری و اتحاد با آن، هستۀ مرکزی یک باید اخلاقی است. مفاهیم وفاداری، عشق و مسئولیت‌پذیری نسبت به دیگران از این میل و نیرو برمی‌خیزد. امر و فعل خوب و اصیل گرایش به وحدت و مرکز دارد و شر اخلاقی به سمت کثرت گرایش دارد و از مرکز می‌گریزد. این مرکز بر یک بنیادِ متافیزیکیِ امر مطلق قرار دارد. این امر مطلق در نهان آدمی قرار دارد. فلسفۀ اخلاق نزد نیشیدا ماهیتی توصیفی دارد و فاقد بعد هنجاری به معنای اخصّ آن است. هدف نهایی این تحقیق نقد مبنایی و بنایی نیشیدا در ماهیت امر خیر است؛ در پایان، یک رویکرد انتقادی به اخلاق در فلسفۀ نیشیدا خواهیم داشت و آن را در مواجهه با چند پرسش قرار می‌دهیم.

A Critical Reading of the Nature of the Moral according to Nishida Kitarō (Kyoto School)

In this paper we critically examine the nature of the moral in Nishida Kitarō’s views, by drawing on a descriptiveanalytic method, and through a content analysis of some of his works. In Nishida’s view, the moral is grounded in a number of fundamental philosophical propositions. This requires some explanation, to which this research is partly devoted. The main question is what a morally good action is in Nishida’s view? According to Nishida, a morally good action is one that spontaneously arises from a moderate character. A moral action is characterized as genuine and nongenuine. A morally good action leads one toward unity—unity with being, one’s authentic self, and others. The desire towards the other and unity with it constitutes the core of a moral ‘ought.’ The notions of loyalty, love, and responsibility towards others come from this desire or force. A good genuine action tends to unity and the center, whereas morally bad actions tend toward plurality and escape from the center. The center rests on a metaphysical foundation of the absolute entity. Nishida’s moral philosophy is descriptive in character, lacking any normative dimension in the most specific sense of the term. The paper ultimately aims to present foundational and superficial critiques of Nishida’s latter idea. Finally, we criticize and ask questions about the moral in Nishida’s philosophy.