شطحیات صوفیه در سنجۀ آیات و روایات (مطالعۀ موردی: شطحیات ابوالحسین مزین و ابوالقاسم نصر‌آبادی)

صوفیان و عارفان مسلمان، گفتارها و سخنانی از خود بر جای گذاشته‌‌اند که جنجال‌‌آفرین و پرمسئله بوده است؛ زیرا دست‌کم در‌ظاهر مخالف دین و درک آدمی قلمداد می‌‌‌شده است. روزبهان بقلی شیرازی نیز با نگارش کتاب شرح شطحیات، در تاویل و توجیه آن دسته از سخنان صوفیه که خارج از حد معروف بوده، کوشیده است. در این نوشتار ضمن پرداختن به معنا و تاریخچه «شطح»، شطحیات دو تن از صوفیان در کتاب یاد‌شده، یعنی ابوالحسین مزیّن و ابوالقاسم نصرآبادی به دلیل اهمیت محتوا بررسی شده است. محتوای شطحیات این دو تن، شامل مباحثی در باب عبودیت، ربوبیت و استغفار است که از چالشی‌‌ترین موضوع‌های حوزۀ عرفان و تصوف است. این موارد در سنجۀ آیات قرآن و روایت‌های معصومان (علیهم السلام) به شیوۀ توصیفی و با روش کتابخانه‌‌ای واکاوی شده و میزان نزدیکی یا دوری این باورها با سیرۀ اهل بیت (علیهم السلام) تعیین گشته است. نتیجۀ این بررسی‌ها، نشان‌دادن تعارض شدید این شطحیّات با هم بوده است.

Sufi Ecstatic Utterances (Shaṭḥiyyāt) in terms of Quranic Verses and Hadiths(A Case Study: Ecstatic Utterances of AbulḤusayn Muzayyan and AbulQāsim Naṣrābādī)

Muslim Sufis and mystics have uttered controversial and problematic words in that they appeared to be conflict with the religion and beyond the human comprehension. In his Sharḥ Shaṭḥiyyāt, Rūzbahān Baqlī Shīrāzī sought to interpret away the extremely notorious Sufi words. In this paper, we address the notion and history of “shaṭḥ” and then consider ecstatic utterances by two Sufis: AbulḤusayn Muzayyan and AbulQāsim Naṣrābādī because of the significance of their contents, which include issues of servitude, Lordship, and seeking forgiveness as the most challenging issues in mysticism and Sufism. We have consider these cases in terms of Quranic verses and hadiths from the Infallibles in a descriptive and library method, seeking to determine how they relate to the practice of the Household of Prophet Muhammad. We conclude by showing that these ecstatic utterances are immensely in conflict.