«واقع گرایی خلاق» و نقش آن در علم

بیشتر نظریه‌های علمیِ موفق با واقع‌گرایی خلّاق آمیخته‎اند و دارای مولفه‌های اصلی این رهیافت‎اند؛ یعنی آنها به ‎لحاظ ساختاری با مسائل و مفاهیم واقع‎گرایانه‌ مرتبط هستند و در‌عین‎حال الهام‎بخشِ تخیل‎اند، بدون اینکه برآمده از توهم یا مستقل از اصول تثبیت‌شدۀ پیشین باشند. این مقاله در صدد است که بر مبنای الگوهای نظری و با روش تحلیلی و کتابخانه‌ای، تحلیلی بر رویکرد واقع‌گرایی خلّاق به عنوان بخشی از فرایند کشفِ نظریه‌ها و انگاره‎های جدید در علم ارائه دهد. دستاورد تحقیق این است که دستیابی به انگاره‌های واقع‎گرایانۀ خلّاق بدون اتصال ساختاری و برانگیختگی تخیلی امکان‎پذیر نیست؛ زیرا اتصال ساختاری حیاتی‏ترین شباهت‎ها و عمیق‎ترین ویژگی‎های انگارۀ پیشین را در انگارۀ فعلی حفظ می‎کند و برانگیختگی تخیلی نیز عواقب یک انگارۀ جدید و احتمالات علمیِ اثربخش و کارامد در آن حوزه از شناخت را پدید می‌آورد. معیارهای ارزیابیِ واقع‎گرایی خلاق ابزارهای معرفتیِ قدرتمندی هستند که دانشمندان و مخترعان با آگاهی از آنها می‎توانند به آن دسته از ویژگی‌های یک انگاره‎ که موجب افزایش واقع‎گرایی خلّاق می‌شود دست یابند.

“Creative Realism” and Its Role in Science

Most successful scientific theories are intermingled with, and involve the main components of, creative realism. That is, they are structurally related to realistic issues and concepts, and yet they inspire imagination without being grounded in illusions or preestablished principles. Based on theoretical models and by adopting an analytic and library method, this article seeks to provide an analysis of creative realism as part of the process of discovering new theories and notions in science. We conclude that notions of creative realism cannot be achieved without structural connection and imaginative provocation, since structural connection preserves the most crucial similarities and the deepest features of the previous notion in the present notion, and imaginative provocation provides us with consequences of a new notion and effective scientific possibilities in the relevant field of cognition. The criteria for evaluation of creative realism are powerful epistemic means by awareness of which scientists and inventors can achieve the features of a notion which increases creative realism.