نقد و تحلیل نظریۀ ساخت‌شکنی دریدا در فهم متون

فهم متون از مهم‌ترین مباحث مطرح در حوزۀ علوم انسانی و از دغدغه‌های اصلی صاحب‌نظران بوده است. ژاک دریدا با طرح راهبرد ساخت‌شکنی، جریان نوی را در این عرصه‌ایجاد کرد. او با زیرساخت فکری برگرفته از هستی‌شناسی مارتین هایدگر، هرمنوتیک حاکم بر اندیشه‌های فیلسوفان غرب را به‌چالش‌کشید. نیز با تردید‌افکنی در دسته‌بندی‌‌ها و قوانین زبان‌شناسانه از قبیل دالّ، مدلول، نشانه، تمایز، کلام‌محوری و آوامحوری به این نتیجه رسید که هر دالّ می‌تواند مدلول‌هایی متفاوت داشته‌ باشد. او بزرگ‌ترین مانع در فهم متون را ساخت خود متون می‌دانست؛ از‌این‌رو بدون ارائه هیچ دلیل علمی و عقلی با اندیشه‌های هوسرل در پدیدار‌شناسی و آرای لوی‌اشتراوس در ساختارگرایی و نیز آرای سوسور در نشانه‌شناسی به مخالفت برخاست و نتیجه گرفت که با وجود دلالت بی‌پایان نشانه‌ها بر یکدیگر، زمینۀ جدایی دالّ همیشه‌دلالت‌گر از مدلول پیوسته‌غایب ‏‏فراهم می‌شود؛ از همین‌رو نتیجه گرفت که دستیابی به یک فهم قطعی و حقیقی از متون غیر‌ممکن است. در این مقاله کوشیده‌ایم به تحلیل انتقادی این نظریه به روش توصیفی تحلیلی بر مبنای تعقّلی منطقی بپردازیم و درستی یا نادرستی آن را به بحث گذاریم.

A Critique and Analysis of Derrida’s Deconstruction Theory of Understanding Texts

Understanding texts has been an important issue in humanities and a major concern of scholars. Jacques Derrida propounded the deconstruction approach and thus created a new strand in this regard. Drawing on an intellectual infrastructure derived from Martin Heidegger’s ontology, he challenged the hermeneutics governing the views of Western philosophers. Moreover, he cast doubts over linguistic classifications and laws, such as signifier, signified, sign, distinction, logocentrism, and phonocentrism, and concludes that every signifier can signify different things. He takes the main obstacle to understanding texts to be the construction of the texts. Thus, he opposed the phenomenological views of Husserl, structuralist views of Levi Strauss, and Saussure’s semiotics without providing any scholarly or rational reason, concluding that given infinite signification of signs for one another, there will be the possibility of an everysignifying signifier from an alwaysabsent signified. Thus, he concluded that it is impossible to arrive at a certain and true understanding of a text. In this paper, we have tried to critically analyze this theory with a descriptiveanalytic method in intellectuallogical terms, and thus discuss its truth or falsity.