تغییر جنسیت و آثار فقهی ـ حقوقی آن بر روابط زوجین

یکی از مباحث نوظهور که علوم مختلفی چون پزشکی، روان‏شناسی، جامعه‌شناسی و حقوق را از زوایایی به خود مشغول کرده است، تغییر جنسیت می باشد. در آثار فقهی و حقوقی، احکام و تکالیف دو دسته از افراد مبتلا به اختلال جنسیتی یعنی اشخاص خنثی و ممسوح به تفصیل بیان شده است، اما با رهیافت های جدید دانش روان‏پزشکی، نوع دیگری از اختلال جنسیتی به نام روان دگر جنسی مکشوف گردیده که با ویژگی های منحصر به فرد از دو دسته پیش‏گفته متمایز می‌شود و در واقع تغییر جنسیت به معنی دقیق کلمه در خصوص دسته اخیر مصداق می یابد. بسیاری از فقها و حقوقدانان معاصر، تغییر جنسیت را مجاز می‏دانند، اما آثار و پیامدهای حقوقی مساله را به‌خصوص بر روابط زوجین به خوبی تبیین نکرده‏اند. این مقاله بر آن است که با بهره گیری از منابع معتبر فقهی و حقوقی، دلایل مشروعیت تغییر جنسیت و آثار آن را در نظام حقوقی خانواده، مانند تاثیر بر نکاح سابق، مهر، عده، سرپرستی کودکان و ارث تبیین کند. در پایان، این مساله مورد تاکید قرار گرفته است که اشخاصی که با جهل به تغییر جنسیت طرف مقابل با وی ازدواج ‏کنند، این حق را دارند که از دادگاه تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش نمایند.