عسر و حرج ناشی از اعمال حق حبس

حق ‌حبس زوجه، بنا به ماده 1085 قانون مدنی و رای وحدت رویه شماره ??? ـ ??/?/???? هیات عمومی ، مستفاد از ماده مذکور این است که زن در صورت حال بودن مهریه می‌تواند تا مهریه به او تسلیم نشده باشد از ایفای مطلق وظایفی که شرعاً و قانوناً در برابر شوهر دارد، امتناع نماید. این رای موافق با دیدگاه مشهور فقهای امامیه است. در مورد حق ‌حبس، مباحث گوناگونی قابل طرح است. یکی از مهم‏ترین این مباحث که موضوع و محور مقاله حاضر است، اعمال حق ‌حبس در صورت حال بودن مهریه و عجز زوج از پرداخت آن است که باعث می‏شود زوج طی سالیان دراز، ضمن الزام به پرداخت نفقه و اقساط مهریه، از حقوق زوجیت نیز محروم بماند. نویسنده با بررسی‏های خود به این نتیجه رسیده است که اگر اعسار زوج از پرداخت مهریه در حین عقد بر زوجه آشکار باشد، این امر به منزله احراز اسقاط ضمنی حق ‌حبس از سوی زوجه است و در غیر این صورت، اگر زوجه جاهل به اعسار زوج از پرداخت مهریه باشد و مهریه نیز در حد متعارف باشد و زوجه مطالبه مهر قبل از تمکین نماید، پس از اثبات اعسار زوج و پرداخت اولین قسط به جهت حرج وارده بر زوج، حق‌ حبس از بین می‏رود؛ در حالی که حق مطالبه مهر از طریق دریافت اقساط برای زوجه همچنان محفوظ است.