شناسایی ماهیت حقوقی شیربها با تاکید بر رویه قضایی

تهیه ملزومات زندگی مشترک از وظایف قانونی زوج است؛ بااین‌‌‌حال در برخی از مناطق به‌‌‌حکم عرف، جهیزیه را زوجه فراهم می‌کند. زوج نیز چند قلم از اجناس لازم برای زندگی مشترک را که معمولاً ارزش مادی زیادی هم دارند، تهیه می‌کند تا با درج در سیاهه جهیزیه به‌همراه دیگر اقلام به منزل مشترک بدرقه شود. در عرف چنین اقلامی را شیربها نامیده‌اند. در دعوای استرداد جهیزیه، دادگاه با این پرسش مواجه خواهد شد که چه کسی مالک این اموال محسوب می‌شود؟ پاسخ به سوال در گرو تبیین ماهیت توافق صورت‌گرفته است. درخصوص ماهیت شیربها ازمنظر فقهی و حقوقی اختلاف‌ وجود دارد. برخی آن را در قالب عقود معین، همچون هبه و جعاله و صلح، و برخی نیز در قالب توافق خصوصی تفسیر کرده‌اند. گروهی نیز ماهیت شیربها را به‌شرط ضمن عقد و نیز تعهد به نفع شخص ثالث تعبیر کرده‌اند. این اختلافات، رویه قضایی را نیز تحت‌تاثیر قرار داده است. با استناد به قالب‌های پیش‌گفته، حسب تفسیری که از جواز یا لزوم شیربها صورت می‌گیرد، این اقلام را برخی محاکم متعلق به زوج و برخی متعلق به زوجه می دانند. این تحقیق نشان می‌دهد قالب‌های مزبور با وجود داشتن رگه‌هایی از تناسب، دارای تمایزاتی آشکار با شیربها است. شیربها دارای ماهیتی خاص است که با توجه ‌به خصایص آن و سکوت قانون، قلمرو آثارش را عرف تعیین می‌کند.

identifying the legal nature of shirbaha with emphasis on judicial procedure

preparation of essentials for common life is one of the legal duties of man; however, in some regions, according to the custom, dowry is provided by the wife. meanwhile, the man prepares a few items of necessary accessories for common life, which usually have significant material value, to be included in the list of dowry and along with the other items, is sent to the common house. in custom, such items are called shirbaha. in the dowry restitution lawsuit, the court will face the challenging question of who is considered the owner of this property? the answer to the question depends on the explanation of the nature of the agreement. there is a difference regarding the nature of the shirbaha from a jurisprudential and legal point of view. some have interpreted it in the form of specific contracts such as gift, granted and peace, and others consider it in the form of a private agreement. a group has also interpreted its nature as a condition in the contract as well as an obligation for the benefit of a third party. these disputes have also affected the judicial procedure. referring to the formats which is mentioned and according to the interpretation of the permissibility or necessity of the shirbaha, some jurists consider these items to belong to the husband and some others to the wife. this research shows that the above- mentioned formats have obvious distinctions with the shirbaha despite having some proportion. the shirbaha has a special nature that according to its characteristics and the silence of the law, custom determines the scope of its effects.