امکان ‌سنجی توارث نوه‌ها بعد از فوت ابوین آنها در صورت وجود بطن اول

موضوع ارث نوه‌ها در صورت فوت ابوین و وجود بطن اول، از مواردی است که علی‌رغم اهمیت بالای آن، به ‌ویژه در جلوگیری از ایجاد مشکلات خانوادگی و مالی، مورد غفلت قانون‌گذار قرار‌ گرفته ‌است. در ‌حال حاضر، بر اساس قاعده الاقرب، زمانی‌ که فردی زودتر از والدین خود فوت‌ نماید، در ‌صورتی‌ که هنگام فوت وی، هریک از خواهر یا برادر او زنده باشند، فرزندانش از ارث پدربزرگ یا مادربزرگ محروم خواهند‌ ماند. سوالی که مطرح می‌شود، این است که با توجه به اینکه فقه‌ امامیه برای توارث نوادگان، قائل به قائم‌مقامی است، آیا می‌توان گفت که این امر در‌ صورت وجود بطن اول نیز ممکن است. با بررسی و تامل در آیات و روایات و منابع فقهی، روشن شد که هیچ‌یک از مواردی که به نظر ‌می‌رسید با فرض‌ قائم‌مقامی نوه به‌جای پدر یا مادر متوفی خود در صورت وجود بطن اول، معارض باشد، در واقع تعارضی ندارند و می‌توان این قائم‌مقامی را برای نوه در این حالت نیز در نظر گرفت. همچنین در رفع تعارض با قاعده الاقرب باید گفت که اعمال قاعده قائم‌مقامی بر اعمال قاعده الاقرب اولویت دارد. در نتیجه می‌توان با اولویت بخشیدن بر اعمال قاعده قائم‌ مقامی نسبت به قاعده الاقرب، ابتدا نوه‌ها را قائم ‌مقام پدر یا مادر متوفی خودشان قرار داده، سپس بر اساس قاعده الاقرب، به ارث‌ بری این نوه‌ها در کنار سایر فرزندان متوفی، یعنی بطن اول، حکم کرد.