مبانی حاکم بر حل‌وفصل دعاوی خانوادگی با رویکرد عدالت ترمیمی

خانواده شالوده‌ جامعه انسانی و کانون اصلی رشد و تعالی افراد محسوب می‌شود و براساس اصل دهم قانون اساسی همه‌ قوانین و مقررات و برنامه‌ریزی‌های آن، باید جهت آسان‌کردن تشکیل خانواده و استواری روابط خانوادگی بر پایه‌ حقوق و اخلاق اسلامی باشد. بااین‌حال همانند هر نهاد دیگری ممکن است اختلافاتی در آن به وجود آید. در این موارد باید تا حد امکان کوشید تا اختلافات به نحوی حل‌وفصل شود که به جایگاه ارزشمند خانواده لطمه‌ای وارد نشود. در قوانین ما که برگرفته از فقه امامیه است، ظرفیت‌هایی وجود دارد که دو طرف دعوا می‌توانند برای حل‌وفصل اختلافات خود به جای مراجعه به دادگاه از آنها استفاده کنند. لازم به ذکر است عدالت ترمیمی نیز به‌عنوان پارادایم حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات سعی دارد با درگیرکردن طرفین یک اختلاف در مسیر حل آن و ایجاد فضای گفت‌وگو و جبران خسارات، مسیر معقولی جهت برطرف‌کردن اختلافات ترسیم کند؛ ازاین‌رو توجه به این رویکرد در رسیدگی به اختلافات خانوادگی ضرورتی انکارناپذیر است. نگارنده در این پژوهش ضمن تاکید بر ترمیمی‌شدن رسیدگی به دعاوی خانوادگی به بررسی راهکارهای موثر در حل‌وفصل دعاوی خانوادگی می ‏پردازد.

Principles governing the settlement of family disputes with the approach of restorative justice

The family is the infrastructure of human society and the main focal point of the individual’s development and uprising. According to the Tenth Principle of the Constitution, all the relevant laws and regulations and plannings ought to be in the direction of simplifying the formation of family and strengthening the familial relationships on the basis of the Islamic Law and Ethics. Nevertheless, like any other institution, there may happen disputes in the family. In such cases, one shall eandeavor as much as possible to settle the disputes in way to avoid any damage to the valuable position of the family. In our laws which are adopted from the Twelver Shiite Jurisprudence, there exist potentials to which either of the parties to a claim may resort in stead of referring to a Court of Justice. It is noteworthy that the Rehabilitative Justice, as a paradigm for settlement of disputes, tries to engage the parties to a dispute in the process of its settlement and to create an environment of dialogue and compensation in order to lay out a reasonable path to settle the disputes. Therefore, paying attention to this approach for the settlement of fanilial disputes is an undeniable necessity. In this research, having confirmed the rehabilitative adjudication of familial disputes, the writer evaluates the effective solutions for their settlement