کیش گنوسی و عرفان مانوی

کیش گنوسی یا gnosticism در زمره مکاتب مهم دینی - عرفانی صدر مسیحیت است . در این جستار ، مکاتب مهم گنوسی سده های دوم و سوم میلادی مورد تحلیل قرار می گیرد . مکاتب گنوسی عمده مبتنی بر آراء عارفان صدر مسیحیت ، مانند : شمعون مغ ، والنتین ، مرقیون و بازیلیدس است . صبغه عرفان در ادبیات هرمسی و د رکیش مندایی ، صبی یا مغتلسه مکمل تحلیل کیش گنوسی است .موضوع تازه ای که در این مقاله مطرح می شود ،طرح عرفان مانوی است که از دل کیش گنوسی صدر مسیحیت برآمده و در سده سوم میلادی ، روشنفکران دینی شرق ( پیروان دیناوریه در خراسان ) و نحله های دینی - عرفانی غرب ( آسیای صغیر ، سوریه و مصر ) را سخت تحت تاثیر قرار داده است .بن مایه عرفانی مانویت ، عبارت است از : هبوط روح از عالم نور به این جهان . در این مکتب ، رسالت انسان ، آزاد کردن پاره های روح علوی محبوس در پیکر مادی ، رستگار شدن روح و پیوستن به جهان نور است .