نگاه تاریخی به کاربری واژه حق در فرهنگ غرب و اسلام

مقاله حاضر از راه بررسی تاریخی کاربرد واژه حق نشان می‌دهد که این حرف مشهور که «1.مساله حق (در برابر تکلیف) از آموزه‌ها و ابداعات دوره جدید است و 2.فرهنگ اسلام در این زمینه از فرهنگ غرب تاثیر پذیرفته است»، کاملا نادرست است. اولاً: واژه حق در آثار علمی قرون میانه نیز وجود دارد؛ ثانیاً: مفهوم حق داشتن به فرهنگ، زبان و ادبیات خاصی وابسته نیست. یقیناً انسان‌ها در اولین دوره زندگی اجتماعی خویش برای جلوگیری از هرج و مرج قوانینی را، هرچند ابتدایی، وضع کردند. لازمه وضع قوانین جعل حقوق و تکالیف است. بی‌معناست اگر کسی بگوید در جامعه‌ای قانون هست اما حق و تکلیفی وجود ندارد. متون مقدس دین اسلام شاهد بر این مطلب است که در زبان عربی واژه حق در صدر اسلام (قرن هفتم میلادی) به کار می‌رفته است، یعنی حدود 700 سال قبل از غربی‌ها. این امر حکایت از غنای فرهنگی دین مبین اسلام در امور مربوط به حق (و عدالت) در زندگی بشر می‌کند.