تبیین خوانش‌های عرفانی از شعر پایداری (براساس رویکردهای نقد خواننده‌محور)

نقد مولّف‌محور تا پیش از قرن نوزدهم میلادی، با ابتنا بر مشاهدۀ تاریخی و مطالعۀ «چگونگی/ کیفیّتِ» آثار ادبی، بر آفرینندۀ متن ادبی متمرکز بود. با شروع نهضت ساختارگرایی، رفته‌رفته نقد مولّف‌محور جای خود را به نقد مخاطب‌محور داد که بر نقش مخاطب در خوانش و آفرینش متن تاکید داشت. موضوع این مقاله مطالعه و بررسی پژوهش‌های عرفان‌محورِ شعر پایداری است. به‌این‌منظور، هفت مقالۀ پژوهشی انتخاب و برمبنای ترکیبی از نظریّه‌های خواننده‌محور ‌ شامل رویکردهایی چون «خوانش مبتنی بر اعتبار تفسیر»، «خوانش مبتنی بر ایدئولوژی»، «خوانش مبتنی بر افق معناییِ خواننده»، و «خوانش مبتنی بر افق انتظار خواننده» به تبیین آن‌ پژوهش‌ها اهتمام شد. نتایج نشان می‌دهد که، در این مقاله‌ها، پژوهشگران به حذف کامل مولّف نمی‌پردازند و خوانش‌ها نیز منحصر به هیچ‌یک از نظریّه‌های خواننده‌محور نیست بلکه تلفیقی از آن‌هاست؛ ضمن آنکه، در خوانش‌های ایدئولوژیکی، تاثیر ایدئولوژی متن و حتّی تفکّر حاکم بر جامعه نمایان است. در برخی از خوانش‌ها نیز معناهای حاصل از آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد. علّت این اختلافْ افق‌های انتظار متفاوت پژوهشگران است؛ به‌گونه‌ای‌که این دگرگونی افق‌ها باعث شده افق‌های معناییِ متن هم متفاوت باشد.

explanation of mmystical readings of resistance poetry (based on reader-oriented criticism approaches)

until the 19th century, author-centered criticism focused on the creator of the literary text, based on historical observation and the study of the &how/quality& of literary works. with the beginning of the structuralist movement, author-centered criticism gradually gave way to audience-centered criticism, which emphasized the role of the audience in reading and creating the text. the subject of this article is the study and review of mystic-oriented researches on the poetry of resistance. for this purpose, seven research articles were selected and based on a combination of reader-oriented theories- including approaches such as reading based on interpretation validity, reading based on ideology, reading based on the reader’s semantic horizon, and reading based on the reader’s expectation horizon- efforts were made to explain those researches. the results show that, in these articles, researchers do not completely eliminate the author, and the readings are not limited to any reader-centered theory, but rather a combination of them; at the same time, in ideological readings, the influence of the ideology of the text and even the ruling thinking on the society is visible. in some readings, the meanings derived from them also differ from each other. the reason for this difference is the different horizons of expectation of the researchers; in such a way that this transformation of horizons has caused the semantic horizons of the text to be different as well.