نگاهی به نیم ‌فاصله از دریچهٔ دستور زبان و نگارش

نیم‌فاصله نوعی نویسه یا فاصلهٔ تایپی نسبتاً تازه است که متخصّصان رایانه و طرّاحان نرم‌افزارهای پردازش متن به آن پرداخته‌اند. در منابع نگارشی فارسی از نیم‌فاصله کمتر یاد شده و مصادیق آن با گزاره‌های «جدا»، «جدانویسی» و «عدم فاصله» تبیین گردیده که یا تفاوت آن را با فاصله روشن نمی‌کند یا با عنوان رایج این اصطلاح همخوانی ندارد. داشتن شیوه‌نامه‌ای یکسان و درست برای چگونگی نوشتن نیم‌فاصله و رعایت آن نیز بی‌نظمی در جنبه‌ای از نگارش فارسی را سامان می‌دهد و نیازی مهم را در بخشی از نوشتار فارسی امروز برآورده می‌سازد. در این پژوهش، با استفاده از منابع معتبر نگارشی و دستوریِ فارسی و با استناد به شاخص‌هایی همچون گفتار سخنگویان زبان، یکپارچگی آوایی و معنایی، عناصر نوایی، کاربرد مستقل و کارکرد نحوی کلمات، نیم‌فاصله و چگونگی کاربرد آن، با آوردن نمونه‌های فراوان، در انواع هفت‌گانهٔ کلمات فارسی، به روش توصیفی تحلیلی بررسی و تحلیل شده ‌است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نیم‌فاصله در انواع کلمات فارسی کاربرد دارد، اما کاربردش در دو نوعِ صفت و اسم بسیار، در نوع حرف زیاد و در انواع فعل، قید، ضمیر و صوت کم بوده ‌است. کمک به تدوین شیوه‌نامه‌ای یکسان و درست برای چگونگی نوشتن نیم‌فاصله در متون تایپی فارسی نیز از اهداف این پژوهش است.

a study of typographical zero width non-joiner through the lens of persian grammar and writing style

as a new typeface, zero width non-joiner (zwnj), otherwise known as pseudo-space, zero-space, or virtual space, has recently been addressed by computer specialists and designers of word processing software for persian. iranian literary scholars have less mentioned zwnj, and its examples are explained with the propositions &separate&, &separation& and &lack of space&, which either do not clarify its difference with space or do not correspond to the common term used for this expression. having a uniform and correct typographical style resolves some irregularities in one aspect of persian writing and fulfills an important need in a part of today’s persian writing. through descriptive-analytical method, and using valid persian written and grammatical sources and citing indicators such as speech of language speakers, phonetic and semantic integration, phonetic elements, independent use and syntactic function of words, the authors studied and analyzed zwnj and its application, giving a variety of examples of seven parts of speech in persian. the research results show that zwnj is used in all kinds of persian words; however, the highest usage is in adjectives and nouns. in addition, it is more common in prepositions and conjunctions than in verbs, adverbs, pronouns and interjections. the research findings help to devise a uniform and correct style sheet on how to use zwnj in persian printed texts.