تحلیل و طبقه‌بندی ژانرشناختی رمان فارسی بر مبنای مولّفه‌های غنایی

تجلّی مولّفه‌های ژانر غنایی در رمان فارسی امری رایج است، اما در ادبیّات معاصر فارسی بررسی و تحلیل دقیقی از آن ارائه نشده‌ است. در پی این فقدان، هدف پژوهش حاضر تبیین مختصّات غنایی در رمان فارسی و طبقه‌بندی رمان فارسی بر اساس مولّفه‌های غنایی است. ازاین‌رو، ابتدا ویژگی‌های اصلی شعر غنایی فارسی، یعنی درون‌نگری و برجسته‌سازی زبانی، مشخّص شد، سپس هفت رمان فارسی انتخاب شد که کم‌وبیش روایتی غنایی‌گونه دارند. این آثار بر مبنای خصایص ژانر غنایی بررسی شدند و آن‌ها را در سه گروه طبقه‌بندی کردیم: رمان‌های غیرغنایی، رمان‌های غنایی و رمان‌های شبه‌غنایی. در گروه اوّل، برجسته‌سازی زبانی در خدمت روایت برون‌گرایانه است و مولّفهٔ غنایی منجر به تغییری در طبقه‌بندی گونهٔ رمان نشده‌ است. در گروه دوم، برجسته‌سازی زبانی در خدمت روایت درون‌گرایانه است و زیرژانر تازهٔ رمان غنایی شکل گرفته ‌است. در گروه سوم نیز برجسته‌سازی زبانی توامان در سایهٔ روایت برون‌گرایانه و درون‌گرایانه قرار دارد و گونهٔ رمان به ژانر غنایی متمایل شده ‌است. این طبقه‌بندی نگاه تازه‌ای به مقولهٔ ژانر غنایی در رمان فارسی دارد و امکان شناخت زیرژانر رمان غنایی و درک شباهت‌ها و تفاوت‌های آن را با زیرژانرهای مشابه فراهم آورده ‌است. همچنین، تعریف نسبتاً جامعی از رمان غنایی ارائه داده ‌است که این زیرژانر را از انواع مشابه تمیز می‌دهد.

genre analysis and classification of persian novels based on lyrical components

it is common in persian novels to manifest the components of the lyric genre, but no precise investigation and analysis of this genre has been provided in contemporary persian literature. according to this shortage, this study has been conducted to explain the lyric coordinates in the persian novel. also we conducted a classification of persian novels based on lyrical components. therefore, the major features of persian lyric poetry were identified first, namely, introspection and foregrounding of the language. accordingly, seven persian novels with somewhat lyric narratives were selected then. these works were investigated based on the features of the lyric genre. we classified them into three groups of persian novels. these groups included non-lyric novels, lyric novels, and pseudo-lyric novels. in the first group, linguistic prominence serves the extrospective narrative, and the lyric component didn’t lead to a change in the classification of the novel types. linguistic prominence serves as an introspective narrative in the second group, and the new sub-genre of the lyrical novel is formed. in the third group, linguistic prominence is along with both extrospective and introspective narratives, and the novel genre tends to be the lyric genre. this classification provides a new view about the lyrical genre in persian novels and opens door to recognize the subgenre of lyrical novel and facilitates understanding its similarities and differences with similar subgenres. and also it provides a fairly comprehensive definition of lyrical novel that distinguishes this subgenre from similar genres.