|
|
|
|
تحلیل تطبیقی داستان کشته‌‌‌شدن افراسیاب در شاهنامۀ فردوسی و متون اوستایی، پهلوی، و نگارهها برپایۀ نظریه ترامتنیت
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
سلامی ارژنگ ,عندلیبی محمدامین
|
|
منبع
|
نامه فرهنگستان - 1403 - دوره : 23 - شماره : 4 - صفحه:41 -62
|
|
چکیده
|
نظریۀ ترامتنیت ژرار ژنت یکی از دیدگاه‌‌‌های مهم در زمینۀ بینامتنیت است که به بررسی رابطۀ پیش‌‌‌متن (متن مرجع) با بیش‌‌‌متن (متن جدیدی که از متن پیشین مشتق شده است) می‌پردازد. در تاریخ ادبیات فارسی، شاهنامۀ فردوسی یکی از مهم‌‌‌ترین متن‌‌‌هایی است که بحث ترامتنیت دربارۀ آن مطرح شده است. شاهنامه هم ارتباط بینامتنی فراوانی با متون پیش از خود، به‌‌‌ویژه متنهای اوستایی و پهلوی، دارد و هم نقش پیش‌‌‌متن را برای دیگر متن‌‌‌ها، از جمله متنهای تصویری مانند نگارهها، بازی کرده است. در این مقاله، به بحث ترامتنیت در داستانِ کشته‌‌‌شدن افراسیاب در شاهنامه پرداخته شده و این پرسش‌ها مطرح شده‌اند: عناصر اصلی داستان مرگ افراسیاب در شاهنامه چیست و روایت شاهنامه با دیگر متن‌‌‌ها دربارۀ این داستان چه شباهت‌‌‌ها و تفاوت‌‌‌هایی دارد و از این متون چگونه به‌‌‌عنوانِ پیش‌‌‌متن در شاهنامه استفاده شده است و، از سوی دیگر، نگاره‌هایی با موضوعِ داستان کشته‌‌‌شدن افراسیاب تا چه حد از شاهنامه برگرفته شده‌اند؟ براساس نتایج می‌توان گفت که، از یک‌‌‌سو، متنهای باستانی ایرانی، به‌‌‌عنوانِ پیش‌‌‌متن، نقش مهمی در خلق شاهنامه داشته‌‌‌اند و، از سوی دیگر، خودِ شاهنامه نیز، به‌‌‌عنوانِ پیش‌‌‌متن، تاثیر مهمی بر آفرینش انواع نگارهها داشته است.
|
|
کلیدواژه
|
ترامتنیت، پیش‌‌‌متن، بیش‌‌‌متن، ژرار ژنت، شاهنامه، نگارگری، افراسیاب
|
|
آدرس
|
دانشگاه علم و فرهنگ, ایران, دانشگاه تهران, ایران
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a comparative study of afrasiab’s death in ferdowsi’s shahnamé, avestan and pahlavi texts and miniatures according to the theory of transtextuality
|
|
|
|
|
Authors
|
salami arzhang ,andalibi mohammad amin
|
|
Abstract
|
gérard genette’s theory of transtextuality is a prominent approach in intertextual studies that examines the relationship between a hypotext (the source text) and a hypertext (the new text derived from the source). ferdowsi’s shahnameh holds a significant place in persian literature and has been frequently analyzed through the lens of transtextuality. it maintains intertextual connections with older texts, such as avestan and pahlavi works, and has served as a hypotext for many subsequent artistic creations, including miniatures. this article investigates the transtextual relationships in the narrative of afrasiab’s death in shahnameh and addresses the following questions: what are the key narrative elements of afrasiab’s death in shahnameh? what similarities and differences exist between shahnameh and other texts on this subject? how are these older texts used as hypotexts in shahnameh? to what extent are the miniatures depicting afrasiab’s death influenced by shahnameh? the findings reveal that ancient iranian texts serve as vital hypotexts for shahnameh, and itself has had a substantial influence as a hypotext on the creation of various miniatures related to afrasiab’s death.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|