ضرورت تصحیح مجدد تفسیر سورآبادی

تفسیر سورآبادی (سورابانی)، معروف به تفسیرالتفاسیر، تفسیری است فشرده و کامل از قرآن مجید به زبان فارسی، اثر ابوبکر عتیق نیشابوری، که درحدود 470 تا 480 هجری تالیف شده‌است. قصه‌ها، بخش‌ها، نسخه‌ها و سرانجام کل این اثر به صورت‌های گوناگون انتشار یافته‌ و صورتِ کاملِ آن در پنج مجلد، به کوشش علی‌اکبر سعیدی سیرجانی در سال 1381 به طبع رسیده‌است. در این مقاله کوشیده‌ایم کاستی‌ها و اشکالات این تصحیح را نشان دهیم و ضرورت تصحیح دوبارﮤ آن را یادآور شویم. در این راستا، افزون بر متن چاپی سیرجانی، از سه نسخۀ قونیه (مورخ 723 تا 725)، دیوان هند (مورخ 730) و لایدن (مورخ 769) بهره برده‌ایم و نشان داده‌ایم که ناشناخته بودن نسخه یا نسخه‌های اساس، معرفی نشدن نسخه‌ها و ویژگی‌های آن‌ها، نامعلوم بودن شیوﮤ تصحیح و انتقادی نبودن آن، ناقص ماندن بخش نسخه‌بدل‌ها، بی‌توجهی به تحولات آوایی و ضبط واژه‌های مشکول، افتادگی‌ها و بدخوانی‌ها و برخی لغزش‌ها در تصحیح واژه‌های کم‌کاربرد مهم‌‌ترین اشکالاتِ این چاپ بوده‌است. این ایرادات به‌حدی است که معنی و مفهوم برخی واژه‌ها دگرگون شده و با آنچه مولف درصدد بیان آن بوده اختلاف پیدا کرده‌است.

the necessity of a re-edition of the tafsīr of sūrābādī

the tafsīr of sūrābādī (sūrābānī), also known as the tafsīr al-tafāsīr, is a concise persian commentary on the entire qurʾān authored by abu-bakr ʿatīq neyšābūrī around 470 to 480 ah. various sections, stories, manuscripts, and ultimately the entire work have been published in different forms, with the complete version printed in five volumes by ali akbar saeedi sirjani in 1381 ah (2002 ce). this article attempts to highlight the shortcomings and errors of this edition, emphasizing the need for a re-edition. to this end, in addition to sirjani’s edition, three manuscripts are also utilized: konya (dated 723-725 ah), india office (730 ah), and leiden (769 ah). this article demonstrates that the primary problems with this edition include the unknown status of the base manuscript(s), lack of an introduction and description of the manuscripts and their characteristics, unclear method of edition, non-critical approach, incomplete recording of variant readings, disregard for phonetic changes and diacritized words, omissions, misreadings, and errors in the correction of some less common words. these issues are significant enough to alter the meaning of some words, differing from what the author intended to convey.