بررسی هویّت دستوری فعل‌های همکرد و کمکی در فرهنگ‌های فارسی

در مقالۀ حاضر به بررسی هویت دستوری فعل در فرهنگ‌های فارسی پرداخته شده‌است. به این منظور، ملاک‌های مورد نظر فرهنگ‌نویسان در تمیز مقولۀ دستوری فعل از سایر مقوله‌های واژگانی بررسی شده و دسته‌بندی دووجهی فعل متعدی در مقابل فعل لازم تبیین گردیده‌است. سپس به کارکرد برخی فعل‌های سادﮤ زبان فارسی به‌عنوان فعل همکرد اشاره شده و پس از مطالعۀ رفتار این فعل‌ها با استفاده از رویکرد تجزیه‌ای و با تکیه بر معنای رویدادی این فعل‌ها، بر لزوم اختصاص «فعل همکرد» به‌عنوان هویت دستوری مستقل در فرهنگ‌های فارسی تاکید شده‌است. در ادامه، به کارکرد دیگری از سه فعل سادﮤ زبان فارسی (داشتن، خواستن، بودن) به‌عنوان فعل کمکی پرداخته شده‌است. در این پژوهش نشان داده‌ایم به‌رغم اینکه فعل‌های کمکی جزء مقولات نقشی هستند نه واژگانی، برای پرهیز از ارائۀ اطلاعات غلط در فرهنگ با درج این کارکرد به‌عنوان یک برش معنایی ذیل هویت دستوری فعل لازم یا متعدی، لازم است «فعل کمکی» به‌عنوان هویت دستوری مستقلی به فرهنگ‌های فارسی افزوده شود.

an investigation of the grammatical status granted to light and auxiliary verbs in persian dictionaries

the present article investigates the grammatical designation assigned to verbs in persian dictionaries. for this purpose, the criteria used by lexicographers to distinguish between the verb and other lexical categories are initially identified and the dichotomy of transitive vs. intransitive verb is duly described. in a second stage of the study, the roles played by certain simple verbs recognized under the rubric ‘light verb’ are briefly explored and the need for designating an independent grammatical category of ‘light verb’ in persian dictionaries is articulated. moreover, the three simple verbs of dāštan [have], xāstan [want], and būdan [be] in persian are studied with respect to a different role they assume in persian that subcategorizes them under the category ‘auxiliary verb’. it has been shown that, even though auxiliary verbs are functional rather than content words, it is essential to include them under the independent category of ‘auxiliary’ in order to avoid the wrong information that might be conveyed if they are subcategorized under either transitive or intransitive verbs.