جایگاه رسالۀ انیس‌‌العاشقین در جریان ادبی قرن دهم هجری (با تاکید بر مقایسۀ انیس‌‌العاشقین و رساله‌های محتشم کاشانی)

کمال‌الدّینْ حسین اَبیوَردی، مولّف رسالۀ انیس‌‌العاشقین، یکی از رساله‌‌های مقامه‌وار و کمترشناخته‏شدۀ پایان قرن نهم هجری در هرات، در تالیف این رساله به گلستان سعدی نظر داشته و در مقدّمۀ اثر اذعان کرده‌است که، با وجود گلستان، اثر وی دلربایی  چندانی ندارد؛ بااین‌حال، بررسی ساختار و محتوای رساله اطّلاعات ارزنده‌ای دربارۀ مسائل اجتماعیِ عهد مولّف، در پیوند با جریان شاهدستایی و عشق وقوعی در اختیار مخاطب قرار می‌دهد، و نوآوری‌ها و تغییرات سبْکیِ وی در ایجاد بارقه‌های زبان و قالب/ فرمِ ادبیّات وقوعی در نثر، و همچنین تاثیرات این رساله بر آثار ادبیِ بعد از خود، مانند رسائل محتشم کاشانی، را نیز نشان می‏دهد. مقایسۀ الگوهای خویش‌کاریِ انیس‌العاشقین با رسالۀ نقل عشّاق و رسالۀ جلالیه، و نیز پرداختن به اشتراکات تمهیدات زبانی و الگوهای رواییِ آن‌ها در افزایش حقیقت‌نمایی روایت و مضامین وقوعی از موضوعات اصلیِ مطرح‌شده در این نوشته‏است.

the place of anis-al-āsheghin in the literary movement of the tenth century ah (with an emphatic comparison of anis-al-āsheghin and the treatises of mohtasham kāshāni)

kamal-al-din hoseyn-e abivardi, author of the essay anis-al-āsheghin, one of the lesser-known treatises at the end of the 9th century in herat, has written his work with a regard to sa’di’s golestān, though acknowledging in the preface that his work is no match for the latter. but a review of the structure and content of anis-al-āsheghin provides the reader with valuable information on the social issues of the author’s epoch, connected with the trend of sweetheart praising and love, and his stylistic innovations and changes in literary prose, as well as the effects of this essay on literary works to come, such as mohtasham kāshāni’s treatises.comparing function patterns of anis-al-āsheghin with those of the essays noghl-e oshshāgh and jalāliye and dealing with their linguistic tools and narrative patterns in common in order to boost verisimilitude are also among the subjects of this paper.